‘Crisis’ and ‘critique’ are recognized as constitutive concepts of modern self-understanding, both in philosophy and in history. As for social and political utopias, they are also recognized as coeval with modern consciousness: either as one of the currents of thought that, together with the tradition of natural right, nourishes the modern project of emancipation (E. Bloch), or as forerunners of social sciences and critical social theory (K. Marx) or, finally, as factors contributing to the radical separation of the ‘horizon of expectation’ from the ‘space of experience’ (R. Koselleck).
The objective of the course is to bring to light the articulation between utopia, critique and crisis. In the first part of the course, we study major thematizations of the notions of critique and crisis (Kant, Marx, Benjamin). The second part of the course is dedicated to the study of social-theoretical and philosophical analyses of utopia (Marx, Mannheim, Bloch, Ricoeur) as well as of utopian works of the 19th century.

1.       Crisis, critique, and progress in modern thought

a)       The concept of crisis: a historical review (R. Koselleck, M. Richter)

b)     From Kant’s philosophy of history to the materialist conception of history (Marx)

c)     W. Benjamin: the critique of the concept of progress and the turn to utopia

2.     History and utopia in modernity

a)     Socio-theoretical and philosophical approaches to utopia

b)     From utopia to uchronia: the utopian socialism of the 19th century

-W. Benjamin, «Για την έννοια της ιστορίας», στο Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου, Είκοσι χρόνια, μτφρ. Γ. Φαράκλας, Α. Μπαλτάς, Νήσος, Αθήνα 2012
-Ε. Bloch, The Principle of Hope, μτφρ. Ν. Plaice, St. Plaice, P. Knight, Basil Blackwell, Οξφόρδη 1986
-Ε. Bloch, Φυσικό δίκαιο και ανθρώπινη αξιοπρέπεια, μτφρ. Θανάσης Γκιούρας, Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα 2015
-Τ. Bottomore, M. Rubel (επιμ.), O Καρλ Μαρξ σε θέματα κοινωνιολογίας και κοινωνικής φιλοσοφίας, μτφρ. Ρ. Κούνδουρου, Ν. Παπαδάκη, Παπαζήσης, Αθήνα
-Fr. Engels, Σοσιαλισμός ουτοπικός και επιστημονικός, μτφ. Δ. Κυρίλου, Χ. Μήνη, Μαρξιστικό βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2006
-Ch. Fourier, Le nouveau monde industriel, Flammarion, Παρίσι 1973 (σε ηλεκτρονική μορφή στο Les classiques des sciences sociales)
-Ch. Fourier, Théorie des quatre mouvements et des destinées générales, εισ.-επιμ. S. Debout-Oleszkiewicz, Les Presses du réel, Παρίσι 1998 (σε ηλεκτρονική μορφή στο Les classiques des sciences sociales)
-Ch. Fourier, Ο νέος ερωτικός κόσμος, μτφ. Γ. Καυκιάς, Πολύτροπο, Αθήνα 2003
-Ch. Fourier, Selections from his Works, J. Franklin (επιμ.), Cowan&Co., Perth, χχ.
-Ι. Καντ, Ιδέα μιας γενικής ιστορίας με πρίσμα κοσμοπολιτικό, στο του ιδίου Δοκίμια, εισ.-μτφρ.-σχόλια Ε.Π. Παπανούτσος, Δωδώνη, Αθήνα, 1971
-Ι. Καντ, «Απάντηση στο ερώτημα: Τί είναι διαφωτισμός;», στο Mendelssohn, Kant, Hamann et al., Τι είναι διαφωτισμός, μτφρ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος, Κριτική, Αθήνα 1987
-Ι. Καντ, Η διένεξη των Σχολών, μτφρ.-εισ.-επιμ. Θ. Γκιούρας, Σαββάλας, Αθήνα, 2004
-R. Koselleck, M. Richter, «Crisis», Journal of The History of Ideas, 67(2), Απρίλιος 2006, σ. 357 – 400.
-K. Mannheim, Ιδεολογία και ουτοπία, μτφρ. Γ. Ανδρουλιδάκης, Γνώση, Αθήνα 1997
-Κ. Marx, Κείμενα από τη δεκαετία του 1840. Μια ανθολογία, επιλ.-μτφρ. Θ. Γκιούρας, επιμ. Θ. Γκιούρας, Θ. Νουτσόπουλος, Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα 2014
-Κ. Marx, «Εισαγωγή» στην Κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του δικαίου, μτφρ. Μπ. Λυκούδης, Παπαζήσης, Αθήνα 1978
-Κ. Marx, Fr. Engels, Η γερμανική ιδεολογία, τ. Ι, τ. ΙΙ, μτφρ. K. Φιλίνης, Γ. Κρητικός, Gutenberg, Αθήνα 1987
-R. Owen, Μια νέα θεώρηση της κοινωνίας και άλλα κείμενα, Β. Δρουκόπουλος κ.ά, επιμ.-πρόλ.-επίμετρο Α. Μιχαλάκης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2007
-R. Owen, Observations on the Effect of the Manufacturing System: With Hints for the Improvement of Those Parts of it Which are Most Injurious to Health and Morals, London, Edinburgh & Glasgow 1817.
-R. Owen, «Report To the Committee of the Association for the Relief of the Manufacturing and Labouring Poor, referred to the Committee of the House of Commons on the Poor Laws», New State of Society, 2, 1817.
-P. Ricoeur, Lectures on Ιdeology and Utopia, G.Η. Taylor (επιμ.), Columbia UP, Νέα Υόρκη 1986
-H. Saint-Simon, La physiologie sociale. Oeuvres choisies, PUF, Παρίσι 1965
-H. Saint-Simon, Ecrits politiques et économiques, J. Grange (επιμ.), Presses Pocket, Παρίσι 2005

 – Related academic journals:

• Cahiers Charles Fourier
• Journal of the History of Ideas
• Kant-Studien
• Kant Studies
• Philosophy and Social Criticism
• Utopian Studies
• Αξιολογικά