- Γραμματεία Τμήματος:
- +30 22510 36300
- secr-sa@aegean.gr
Menu
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η διερεύνηση διαφορετικών μορφών σύγκρουσης και βίας στον ευρωπαϊκό χώρο από τον 16ο ως τον 20ο αιώνα ως εκφράσεις κρίσεων και μετασχηματισμών. Με αφετηρία τη σύγκρουση ως αναλυτικό άξονα και εργαλείο το μάθημα επιδιώκει να ανιχνεύσει συνέχειες και ασυνέχειες στο ευρωπαϊκό παρελθόν. Η μακροϊστορική διάρθρωση του μαθήματος μας επιτρέπει να διερευνήσουμε νοηματικούς μετασχηματισμούς όπως η υστερομεσαιωνική έννοια του δίκαιου πολέμου που αναβίωσε πρόσφατα με την έννοια του τερματισμού της τυραννίας στον κόσμο και της εγκαθίδρυσης της δημοκρατίας ή ο λόγος περί διαρκούς σύγκρουσης των πολιτισμών που επανέρχεται για να υποστασιοποιήσει σχέσεις ιεραρχίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο προνεωτερικός μεσσιανισμός αποικίζει τη νεωτερικότητα υπονομεύοντας δυτικοκεντρικά αφηγήματα που διεκδικούν να αναχθούν σε οικουμενικά παραδείγματα ενώ ο πόλεμος αποτελεί μεταφορά για τον μεσσιανικό αγώνα για το μέλλον αλλά και για την εκπολιτιστική αποστολή των ευρωπαϊκών πολιτικών ελίτ, οι οποίες επιδόθηκαν σε έναν αγώνα για τη διατήρηση της πολιτισμικής ηγεμονίας τους σε παγκόσμια κλίμακα.
Το πρώτο μέρος του μαθήματος εστιάζει στην περίοδο της πρώιμης νεωτερικότητας (16ος-18ος αι.) και πιο συγκεκριμένα διερευνά την εποχή των θρησκευτικών Μεταρρυθμίσεων κατά την οποία οι ευρωπαϊκές κοινωνίες διέρχονται μια μακρά διαδικασία κοινωνικών και πολιτισμικών μετασχηματισμών, τους οποίους συχνά η ιστορική έρευνα προσεγγίζει ως «διαδικασία κοινωνικής πειθάρχησης και θρησκευτικής ομογενοποίησης». Η σύγκρουση με τη μορφή διακρατικών και εμφύλιων πολέμων ή διώξεων του θρησκευτικού αντιπάλου γίνεται συστατικό στοιχείο των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Παράλληλα, η εξωευρωπαϊκή επέκταση με τη μαζική εξολόθρευση πληθυσμών και τις αποικιακές επιδιώξεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων αναδιατάσσει τη νοηματοδότηση της σύγκρουσης και της επιβολής καθώς ο χριστιανικός οικουμενισμός διασταυρώνεται με το λόγο περί πολιτισμού και βαρβαρότητας και τις υπό συγκρότηση «φυλετικές» ιεραρχήσεις.
Το δεύτερο μέρος του μαθήματος εστιάζει στη γενοκτονία των Εβραίων κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αναλύοντάς τη εντός του πολιτισμικού πλαισίου που την κατέστησε δυνατή και αποδεκτή και υπό το πρίσμα της σύλληψης της πολιτικής ως «φυλετικής πάλης». Τοποθετεί το Ολοκαύτωμα σε μια οπτική που αντιμετωπίζει τη γενοκτονία ως συνέχεια πρακτικών στην νεότερη εποχή και περιλαμβάνει την ιστορία του ρατσισμού, του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας και της συγκρότησης εθνικών κρατών. Ταυτόχρονα θα μας απασχολήσει η σύνδεση της υιοθέτησης του όρου «γενοκτονία» με την ιστοριογραφική κρίση του 20ού αιώνα (Marc Nichanian). Το μάθημα θέτει τα εξής ερωτήματα: αποτελούσε ο φασισμός μια ιδεολογία ξένη προς την ευρωπαϊκή σκέψη; Ποιες είναι οι ρίζες της γενοκτονίας στο ιμπεριαλιστικό εκπολιτιστικό πρόγραμμα της νεωτερικότητας; Με ποιους τρόπους ο βιολογικός φυλετισμός φωτίζει τις αμφισημίες που χαρακτήριζαν την ευρωπαϊκή σκέψη σε σχέση με τη “φυλή”; Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες του ακραίου νεωτερικού γεγονότος και πώς συγκροτείται η μνήμη του; Ποια είναι τα διακυβεύματα της «ιστοριογραφική διαμάχης» πάνω στο ναζισμό και πώς αυτά συνδέονται με τις πολιτικές του παρόντος και τις επιδιώξεις του μέλλοντος;
1. Εισαγωγή στις βασικές έννοιες που θα εξετάσει το μάθημα.
2. Μακροϊστορικές θεωρήσεις των κοινωνικών μετασχηματισμών και συγκρούσεων στην προνεοτερική Ευρώπη: Η «κρίση» του ύστερου Μεσαίωνα, η «κρίση» του 17ου αι., διαδικασίες επιπολιτισμού, κοινωνική πειθάρχηση και θρησκευτική ομογενοποίηση.
3. Κοινωνίες σε σύγκρουση: διώξεις του θρησκευτικού αντιπάλου στη δίνη των θρησκευτικών Μεταρρυθμίσεων.
4. Ξένοι ανάμεσά τους: Οι εβραίοι στις κοινωνίες της χριστιανικής Δύσης. Από τη θρησκευτική στη «φυλετικοποιήμενη» ετερότητα.
5. Εξωευρωπαϊκή επέκταση: Κατάκτηση, χριστιανικός οικουμενισμός και πολιτισμικές ιεραρχίες.
6. Η έννοια της γενοκτονίας: η ιστορία της έννοιας και οι προβληματισμοί γύρω από αυτή.
7. Οι ρίζες του ναζισμού στην ευρωπαϊκή σκέψη.
8. Φασισμός, ναζισμός: ιδεολογία και πολιτική λατρεία.
9. Η μαρτυρία και οι δυνατότητες που ανοίγει η χρήση της για τη μελέτη του παρελθόντος.
10. Οι δυνατότητες της προφορικής ιστορίας να δημιουργήσουν πηγές που πηγαίνουν κόντρα στη θέληση των γενοκτονικών πολιτικών.
11. Η «ιστοριογραφική διαμάχη» πάνω στο ναζισμό.
Σχολή:
Τμήμα:
Επίπεδο Σπουδών:
Κωδικός μαθήματος:
Εξάμηνο Σπουδών:
Αυτοτελείς Διδακτικές Δραστηριότητες
Διαλέξεις:
Εβδομαδιαίες Ώρες Διδασκαλίας:
Πιστωτικές Μονάδες
Τύπος Μαθήματος:
Προαπαιτούμενα Μαθήματα:
Γλώσσα Διδασκαλίας και Εξετάσεων:
Διδάσκων/ουσα:
Το Μάθημα προσφέρεται σε Φοιτητές Erasmus:
Ακολουθήστε μας