Το μάθημα επιχειρεί να διερευνήσει από μια πολιτισμική σκοπιά τις αλλαγές που χαρακτήρισαν την ύστερη περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε σχέση με τον περίγυρό της. Επομένως, επικεντρώνεται στις προσπάθειες επιβίωσης της αυτοκρατορίας μέσω μεταρρυθμίσεων και συγκρούσεων στην εποχή του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού και του εθνικισμού στα Βαλκάνια. Η σχέση της αυτοκρατορίας αλλά και των νεοσύστατων εθνικών κρατών στην περιοχή είχε ιδιαίτερη βαρύτητα στις εξελίξεις. Στο πλαίσιο αυτό θα διερευνηθούν οι προκλήσεις της εποχής και η αντίδραση του οθωμανικού κράτους  για την επιβίωσή του Οι δυτικού τύπου μεταρρυθμίσεις που επιχειρήθηκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία δημιούργησαν εντάσεις και δυναμικές χωρίς να αποδώσουν αποτελεσματικά. Το μάθημα επιδιώκει να εξετάσει την ριζοσπαστικοποίηση της οθωμανική πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, κυρίως των Νεοτούρκων, απέναντι στις μη μουσουλμανικές κοινότητες κατά την περίοδο του ΑΠΠ και την κληρονομιά που άφησε στα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος της αυτοκρατορίας και τον ελληνοτουρκικό πόλεμο (ή πόλεμο της Τουρκικής Ανεξαρτησίας. Κεντρικό ζήτημα εδώ η μετακίνηση πληθυσμών που επιτεύχθηκε με διαδικασίες εθνοκάθαρσης-γενοκτονίας αλλά και αναγκαστικής  ανταλλαγής, όλες  διαδικασίες πρωτόγνωρες που έθεσαν σε νέα βάση την ηθική του πολέμου, την εμπλοκή του άμαχου πληθυσμού και τα δικαιώματά του. Τέλος, θα εξεταστεί η διαμόρφωση της ιστορικής μνήμης των τελευταίων ετών της αυτοκρατορίας και η διαχείρισή της στο παρόν στο βαθμό που υπεισέρχεται πλέον η διάσταση του τραύματος.