Ενότητα πρώτη: Το ‘αφρικανικό σύνορο’ και η ‘παραγωγή της τοπικότητας’ στα Grassfields του δυτικού Καμερούν 1. Το ‘Αφρικανικό σύνορο’ και η ‘παραγωγή της τοπικότητας’: σύγκλιση δυο παραδειγμάτων 1.1 Το κατά Kopytoff ‘αφρικανικό σύνορο’ 1.2 Η κατά Appadurai ‘παραγωγή της τοπικότητας’ 2. Τα προ-αποικιακά Grassfields (17ος αιώνας – αρχές του 20ου αιώνα) 2.1 Γενικά χαρακτηριστικά 2.2 Γλωσσολογικά και αρχαιολογικά δεδομένα 2.3 Μετακινήσεις πληθυσμών, ετερογενείς συνθέσεις και από-εδαφοποίηση: ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες 3. Η παραγωγή της ‘κοινότητας’ στα προ-αποικιακά Grassfields 3.1 Συγγένεια Grassfields: συνοπτική περιγραφή 3.2 Συγκριτικές προεκτάσεις 3.2.α Νότια Grassfields: υπεροχή των ‘αυτοχθόνων’ ως πεθερών επί των ηγεμόνων ως ‘γαμπρών’ 3.2.β Βόρεια Grassfields: υπεροχή των αυτοχθόνων ως ‘πατέρων’ επί των ηγεμόνων ως ‘υιών’ 3.3 Ο ιδρυτικός μύθος, ο λόγος της συγγένειας και οι ανεπίσημες αφηγήσεις 3.4 Η ‘παραγωγή της τοπικότητας’ στα προ-αποικιακά Grassfields 4. Επίλογος
Ενότητα 2: Σκλάβοι, tapenta, «εξελιγμένοι», νεο-προύχοντες: τα πρόσωπα των «κοινωνικά ανήλικων» στα Grassfields του δυτικού Καμερούν 1. Εισαγωγή: η κατηγορία των «κοινωνικά ανήλικων» στις αφρικανικές σπουδές και την εθνογραφία των Grassfields 1.1 Κατά ηλικία διάκριση και «κοινωνικά ανήλικοι» στις αφρικανικές σπουδές 1.2 Οι «κοινωνικά ανήλικοι» και οι νέοι στο Καμερούν και τα Grassfields 2. Σκλάβοι, ηγεμόνες και ελίτ κατά την περίοδο του Υπερατλαντικού δουλεμπορίου 3. Tapenta και free boys: η πρώιμη αποικιακή περίοδος και η αυτονόμηση των «κοινωνικά ανήλικων» 4. Το αντάρτικο (maquis) : η Ένωση των Λαών του Καμερούν, οι «κοινωνικά ανήλικοι» και ο αγώνας ενάντια στην αποικιοκρατία 4.1 Η αλλοίωση του θεσμού της «φυλαρχίας»
4.2 Η Ένωση των Λαών του Καμερούν και ο αγώνας ενάντια στην αποικιοκρατία, τους ηγεμόνες και την παραδοσιακή ελίτ 5. Οι «κοινωνικά ανήλικοι» και το μετα-αποικιακό κράτος 5.1 Ηγεμονικές πρακτικές του μετα-αποικιακού κράτους 5.2 Οι κοινωνικά ανήλικοι και οι λαϊκές μορφές πολιτικής δράσης 5.3 «Πόλεις-φαντάσματα»: οικονομική κρίση, εκδημοκρατισμός και οι εξεγέρσεις των νέων τη δεκαετία του 1990 6. Οι «εξελιγμένοι», οι «νέο-προύχοντες» και η αναπαραγωγή των κοινωνικών θεσμών και των πολιτισμικών αξιών Grassfields 6.1 Οι «εξελιγμένοι» και η «φυλαρχία της πόλης»
6.2 Επιχειρηματικότητα, «νέο-προύχοντες» και το πολιτισμικό έθος Grassfields 6.2.α Το προφίλ των επιχειρηματιών Bamiléké 6.2.β Αποταμίευση, περιορισμένη κατανάλωση και συσσώρευση
6.2.γ Η αναπαραγωγή του έθους Grassfields 7. Επίλογος: νέοι, πολιτική συνείδηση και η συγκρότηση του μετα-αποικιακού κράτους
Ενότητα 3: Συγγενείς, πρόγονοι και χριστιανοί 1. Ο «οικισμός» 2. Οι ομάδες συγγένειας 3. Πώς φτιάχνονται οι πρόγονοι 3.1 Οι νεκρικές τελετές 3.2 Η κατασκευή των προγόνων 4. Ιεραρχία, μιαρότητα του θανάτου και χριστιανικός εξισωτισμός 4.1 Πρόσωπο, πρόγονος, μιαρότητα και ιεραρχία: η έννοια του προσώπου στα Grassfields του δυτικού Καμερούν (προ-αποικιακή περίοδο)
4.2 Εξισωτισμός και ατομικισμός: ο αντίκτυπος του χριστιανισμού στις παραδοσιακές αντιλήψεις και πρακτικές 5. «Απαλείφοντας την κατάρα»: μια έκφανση της σχέσης προγόνων και ζωντανών
Ενότητα 4: Το φύλο της τροφής: τελετουργία, εννοιολόγηση του ‘προσώπου’ και συγκρότηση του έμφυλου εαυτού 1. Όψεις του ‘προσώπου’ στα Grassfields του δυτικού Καμερούν 2. Τροφές, ποτά και επιτόπια έρευνα 3. Ο κατά φύλα καταμερισμός των δραστηριοτήτων και το «συζυγικό μαγείρεμα» 3.1 Ο κατά φύλα καταμερισμός των δραστηριοτήτων 3.2 «Τα παιδιά είναι μια νόστιμη τροφή»: σύλληψη, αναπαραγωγή, κύηση 3.2.α Mobiap nyǝ και bǝm: το alter ego και το πεπρωμένο των ανθρώπων 3.2.β Το νερό, η φωτιά και η «μαγειρική των ανθρώπων» 4. Οι διαβατήριες τελετές και οι μεταφορές της μαγειρικής 4.1 Λίγα λόγια για τις διαβατήριες τελετές 4.2 Γέννηση και θάνατος
4.2.α Γενέθλιες τελετές 4.2.β Τελετές θρήνου και χηρείας 4.3 Οι τελετές ενηλικίωσης και ο γάμος
4.3 α Οι τελετές ενηλικίωσης 4.3.β Οι γαμήλιες ανταλλαγές: περιγραφή 4.3.β.1 Η περίοδος των αρραβώνων 4.3.β.2 Το «ντύσιμο» και το «άνοιγμα του κρασιού» 4.3.β.3 Το «γαμήλιο γεύμα» 4.3.γ Οι γαμήλιες ανταλλαγές: μια ερμηνεία 5. Προς το ‘μορφοκλασματικό πρόσωπο’ 5.1 Από την ανδρογυνία στην εμφυλοποίηση του προσώπου/σώματος … 5.2 … και από τα έμφυλα πρόσωπα/σώματα στις έμφυλες ομάδες/σώματα 5.3 Αναλογία και ιεραρχία 6. Επίλογος: 6.1 Πρόσωπο/δρών, προθετικότητα και το φύλο της τροφής 6.2 Τελετουργικές πρακτικές και ιστορία στα Grassfields του δυτικού Καμερούν, και παραπέρα
Ενότητα 5: Κανίβαλοι, ζόμπι και η διαμόρφωση μιας Αφρικανικής νεωτερικότητας στα Grassfields του δυτικού Καμερούν 1. Από τις «γαστρονομικές μεταφορές» στην πολιτική οικονομία 1.1 Από τη μαγειρική στην πολιτική οικονομία των προσώπων 1.1.α Πρόσωπο, φύλο και το ιδίωμα της μαγειρικής 1.1.β Η πολιτική οικονομία των προσώπων 1.2 Η πολιτική οικονομία της μαγγανείας 1.2.α Η καταγωγή του βαμπίρ 1.2.β Οι καταγγελίες μαγγανείας 1.2.β.1 Η μαγγανεία ndip (Batié: dʉ)
1.2.β.2 Η μαγγανεία süe (Batié: siè) 1.2.β.3 Mvappepüe και cip 2. Η νεωτερικότητα της μαγγανείας: κανίβαλοι, ζόμπι και οι αλληγορίες του καπιταλισμού 2.1 Μνήμες και λόγοι του υπερατλαντικού δουλεμπορίου και της καταναγκαστικής εργασίας 2.2 Υπερατλαντικό δουλεμπόριο και κανίβαλοι στα Grassfields του δυτικού Καμερούν 2.3 Αποικιοκρατία, καταναγκαστική εργασία και famla 2.4 Αλληγορίες του καπιταλισμού 3. Επίλογος: Μαγγανεία, πρόσωπο/υποκείμενο χθες και σήμερα
Mαθησιακά Aποτελέσματα: Το μάθημα διευρύνει τις γνώσεις που απέκτησαν οι φοιτητές στο μάθημα: Ζητήματα αφρικανικής εθνογραφίας Ι εντάσσοντας τις κοινότητες της υποσαχάριας Αφρικής στο ιστορικό τους πλαίσιο. Τα εκάστοτε ‘αφρικανικά’ χαρακτηριστικά προσεγγίζονται ως προϊόντα της παγκόσμιας ιστορίας (Ατλαντικό δουλεμπόριο, αποικιοκρατία και οικονομία της αγοράς).
Σκοπός του μαθήματος είναι να αναδείξει τη δυναμική των κοινοτήτων της μαύρης ηπείρου, τη ρευστή τους φύση και τους συνεχείς μετασχηματισμούς τους στην μακρά διάρκεια – εν ολίγοις: την ιστορικότητά τους. Στόχος είναι οι φοιτητές να συνειδητοποιήσουν ότι οι Αφρικανοί δεν είναι απλά οι παθητικοί δέκτες των αλλαγών που (φαίνεται πως) τους επιβάλλονται από τις «ξένες δυνάμεις», αλλά ότι συν-διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό, και με τις δυνάμεις αυτές, τη δική τους πραγματικότητα. Τέλος, να καταλάβουν πώς επινοείται ο Αφρικανός Άλλος και οι σχέσεις εξουσίας που ενέχει αυτή η διαδικασία.
Γενικές Ικανότητες:
Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών
Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Τρόπος Παράδοσης: | Φυσική παρουσία στην αίθουσα διδασκαλίας | |
Χρήση Τεχνολογιών, Πληροφορίας & Επικοινωνιών: | Χρήση πλατφόρμας open e-class, προβολέα | |
Οργάνωση Διδασκαλίας: | Δραστηριότητα | Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου |
Διαλέξεις | 40 | |
Αυτόνομη μελέτη και προετοιμασία για την τελική εξεταση | 50 | |
Εργασία | 50 | |
Τελική εξέταση | 10 | |
Σύνολο Μαθήματος
|
150 | |
Αξιολόγηση Φοιτητών: |
– Τελική εξέταση – Εργασία. Οι φοιτητές/τριες αναλαμβάνουν την συγγραφή μια εργασίας (3000-5000 λέξεων) που καταθέτουν στο τέλος του εξαμήνου.
Τα κριτήρια της αξιολόγησης τόσο για την τελική εξέταση όσο και για την εργασία είναι τα εξής: – βαθμός αφομοίωσης των ανθρωπολογικών εννοιών που αναπτύσσονται στο μάθημα – συνειδητοποίηση της ιστορικότητας των κοινοτήτων της υποσαχάριας Αφρικής και των εκφάνσεών της (προφορικότητα, επιτελεστική και ενσώματη διάσταση της κοινωνικής μνήμης, κτλ.) – κατανόηση των συνεχειών και α-συνεχειών ανάμεσα στις διάφορες ιστορικές εμπειρίες που σημάδεψαν τους κατοίκους της υποσαχάριας Αφρικής – συνειδητοποίηση του ενεργού (άμεσου και έμμεσου) ρόλου των Ευρωπαϊκών δυνάμεων στη διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης στη μετααποικιακή Αφρική (‘φυλετισμός’ – tribalism – , εμφύλιος, διαφθορά, πελατειακό κράτος, αυταρχισμός, κτλ.) – γενικά: βαθύτερη κατανόηση της αλληλεπίδρασης Αφρικής και Ευρώπης και της θέσης της μαύρης ηπείρου στον κόσμο – ικανότητα ανάπτυξη μιας ανθρωπολογικής προσέγγισης των κοινωνικών/πολιτισμικών φαινομένων και συνεκτικής σκέψης και γραφής
|
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
Africa
Journal of African History
Canadian Journal of African Studies/RΤσεκένevue Canadienne des Etudes Africaines
Cahiers d’Etudes Africaines
Journal des Africanistes
African Studies Review
Σχολή:
Τμήμα:
Επίπεδο Σπουδών:
Κωδικός μαθήματος:
Εξάμηνο Σπουδών:
Αυτοτελείς Διδακτικές Δραστηριότητες
Διαλέξεις:
Εβδομαδιαίες Ώρες Διδασκαλίας:
Πιστωτικές Μονάδες
Κατηγορία Μαθήματος:
Τύπος Μαθήματος:
Γλώσσα Διδασκαλίας και Εξετάσεων:
Προαπαιτούμενα Μαθήματα:
Διδάσκων/ουσα:
Το Μάθημα προσφέρεται σε Φοιτητές Erasmus:
Ηλεκτρονική διεύθυνση Μαθήματος (URL):
Τρόπος Παράδοσης:
Χρήση Τεχνολογιών, Πληροφορίας & Επικοινωνιών:
Οργάνωση Διδασκαλίας:
Δραστηριότητα | Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου |
---|---|
Σύνολο Μαθήματος | 140 |
Διαλέξεις | 40 |
Ασκήσεις στην τάξη | 15 |
Εκπαιδευτική εκδρομή | 10 |
Αυτόνομη μελέτη στην διάρκεια του εξαμήνου | 45 |
Μελέτη προετοιμασίας για τις εξετάσεις | 30 |
Αξιολόγηση Φοιτητών:
Η αξιολόγηση των φοιτητών/ριών γίνεται μέσω εξετάσεων με ερωτήσεις ανάπτυξης και αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα. Τα κριτήρια είναι προσβάσιμα για τους φοιτητές/ριες στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος (e-class).
Ακολουθήστε μας