Mαθησιακά Aποτελέσματα: Στα πλαίσια του μαθήματος επιχειρείται η παρουσίαση και ανάλυση των κυριότερων ανθρωπολογικών προσεγγίσεων που αφορούν στη μελέτη της συγγένειας, του φύλου, και της σεξουαλικότητας. Εξετάζονται οι ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της συγγένειας από τα τέλη του 19ου αι. μέχρι σήμερα, αναλύεται το ζήτημα της έμφυλης διαφοροποίησης, παρουσιάζονται οι θεωρίες της κατασκευής και της επιτελεστικότητας, και προσεγγίζεται κριτικά η άποψη ότι οι πλέον διαδεδομένες κοινωνικές μας σχέσεις, συγγενικές, έμφυλες ή σεξουαλικές βασίζονται στη «βιολογία» ή τη «φύση».
Πιο συγκεκριμένα, θα μας απασχολήσουν η σημασία της μελέτης της συγγένειας στην ανθρωπολογία και η σύνδεσή της ως ερευνητικού πεδίου με τα θεωρητικά ρεύματα του εξελικτικισμού, του δομολειτουργισμού και του δομισμού κατά την διάρκεια 19ου και 20ου αι., η ανθρωπολογική ενασχόληση με τις γυναίκες ως υποκείμενα της έρευνας και η μετατόπιση του ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος στους πολλαπλούς τρόπους σχηματισμού των έμφυλων υποκειμένων και της διαπραγμάτευσης των έμφυλων σχέσεων, η επίδραση της θεωρίας της παραστασιακής επιτέλεσης και της queer θεωρίας στην ανάλυση του φύλου και της σεξουαλικότητας, η εκ νέου ανθρωπολογική στροφή, στο τέλος του 20ου και τις αρχές του 21ου αι., στη μελέτη της συγγένειας, και η εμφάνιση των επονομαζόμενων «νέες μελέτες της συγγένειας»—οι οποίες μελετούν τη χρήση νέων μεθόδων αναπαραγωγής, την εμφάνιση νέων τρόπων συμβίωσης και καινούργιων μορφών γαμήλιων σχέσεων, τη σύνδεση συγγένειας και σεξουαλικότητας και την δημιουργία οικογενειών από άτομα με ομόφυλες ερωτικές πρακτικές.
Στόχοι του μαθήματος είναι η ανάλυση των κοινωνικών και πολιτισμικών συμφραζομένων μέσα στα οποία αναδύονται κάθε φορά τα συστήματα της συγγένειας, οι εννοιολογήσεις του φύλου, και οι αντιλήψεις περί σεξουαλικότητας μέσα από συγκεκριμένα εθνογραφικά παραδείγματα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, προβληματοποιείται η ίδια η εννοιολόγηση του φύλου και της συγγένειας μέσα από την ενασχόληση με θεωρητικές προσεγγίσεις που αναλύουν το φύλο και τη συγγένεια ως επιτελεστικές πρακτικές.
Με την επιτυχή ολοκληρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/ήτρια θα είναι σε θέση:
- Να γνωρίζει τα σημαντικότερα θεωρητικά ρεύματα στο πεδίο της ανθρωπολογίας της συγγένειας.
- Να είναι εξοικειωμένος/η με τη χρήση του φύλου ως αναλυτικό εργαλείο στη μελέτη του πολιτισμού.
- Να μπορεί να προβληματοποιήσει θεωρούμενες ως δεδομένες έννοεις όπως «βιολογία», «φύση», «συγγένεια», «φύλο», «σεξουαλικότητα».
- Να αναλύει εθνογραφικά παραδείγματα σε διαφορετικούς πολιτισμούς και να κατανοεί σύγχρονες μορφές συγγένειας ως αποτέλεσμα τεχνολογικών μεταβολών και κοινωνικών αλλαγών.
- Να κατανοεί και να χειρίζεται θεωρητικά και μεθοδολογικά πλαίσια για την ερμηνεία και ανάλυση των συγγενειακών και έμφυλων σχέσεων.
Γενικές Ικανότητες:
- Αυτόνομη Εργασία
- Ομαδική Εργασία
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
- Αθανασίου, Αθηνά 2006 Φεμινιστική Θεωρία και Πολιτισμική Κριτική. Εκδ. Αλεξάνδρεια: Αθήνα
- Butler, Judith. 1990. Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity. Routledge: New York and London [μτφ. στα ελληνικά Αναταραχή φύλου. Ο φεμινισμός και η ανατροπή της ταυτότητας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια]
- Butler, Judith 1993 Bodies That Matter. On the Discursive Limits of ‘Sex’. Routledge: New York and London [μτφ. στα ελληνικά Σώματα με σημασία. Οριοθετήσεις του ‘Φύλου’ στο Λόγο. Εκδ. Εκκρεμές]
- Γιαννακόπουλος, Κώστας. 2006. Σεξουαλικότητα. Θεωρίες και Πολιτικές της Ανθρωπολογίας. Εκδ. Αλεξάνδρεια: Αθήνα
- Dumont, Louis. 1996. Εισαγωγή σε Δύο Θεωρίες της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Eκδ. Καστανιώτης: Αθήνα
- Héritier, Françoise 2005 [1994] Οι δύο αδελφές και η μητέρα τους. Ανθρωπολογία της αιμομιξίας. Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
- Καντσά, Βενετία (επιμ.). 2013. Η μητρότητα στο προσκήνιο. Σύγχρονες έρευνες στην ελληνική εθνογραφία. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
- Καντσά, Βενετία (επιμ.) 2015. Μεταβαλλόμενες σχέσεις. Συγγένεια και ιατρικώς υποβοηθούμενη αναναπαραγωγή. (in)FERCIT Αθήνα: Αλεξάνδρεια. http://www.in-fercit.gr/en/archives/452
- Kuper, Adam. 2006 [α’ έκδοση 1988, β’ έκδοση 2005]. Η επανεπινόηση της πρωτόγονης κοινωνίας. Μεταμορφώσεις ενός μύθου. Εκδ. Αλεξάνδρεια: Αθήνα
- Μπακαλάκη, Αλεξάνδρα (επιμ.) 1994 Ανθρωπολογία, Γυναίκες και Φύλο. Κείμενα των S. Ortner, M. Strathern, M. Rosaldo, επιμ. Αλεξάνδρα Μπακαλάκη. Εκδ. Αλεξάνδρεια: Αθήνα
- Sahlins, Marshall 1997 [1976] Χρήσεις και καταχρήσεις της βιολογίας. Μια ανθρωπολογική κριτική της κοινωνιοβιολογίας. Εκδ. Αλεξάνδρεια: Αθήνα
- Sahlins, Marshall (2014) Τι είναι (και τι δεν είναι) η συγγένεια, Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού
- Strathern, Marilyn. 1992. Reproducing the Future. Anthropology, Kinship and the New Reproductive Technologies. Manchester: Manchester University Press (μτφ. στα ελληνικά Αναπαράγοντας το Μέλλον. Ανθρωπολογία, Συγγένεια και Νέες Τεχνολογίες Αναπαραγωγής εκδ. Ελληνικά Γράμματα)
- Τουντασάκη, Ειρήνη 2008 Ανθρωπολογικές θεωρήσεις της συγγένειας κατά τον 20ο αι. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
- Τουντασκάκη, Ειρήνη. 2015. «Το παιδί που μεγαλώνει μέσα σου θα πάρει και από σένα». Δωρεά ωαρίων, μητρότητα και συγγένεια. Αθήνα: Πατάκης.
- Wade, Peter. 2002. Race, Nature and Culture. An Anthropological Approach. London: Pluto Press (μτφ. στα ελληνικά Φυλή, Φύση και Πολιτισμός. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση, εκδ. Πολύτροπον)
ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
- Bamford, Sandra και James Leach (eds.). 2009. Kinship and Beyond. The Genealogical Model Reconsidered. Νέα Υόρκη και Οξφόρδη: Berghahn
- Birenbaum-Carmeli, Daphna και Marcia C. Inhorn (eds.). 2009. Assistg Reproduction, Testing Genes. Global Encounters with Biotechnologies. Νέα Υόρκη και Οξφόρδη: Berghahn
- Butler, Judith. 2004. Undoing Gender. Routledge: New York and London.
- Caplan, Pat. 1987. The Cultural Construction of Sexuality. Tavistock Publications: London
- Carsten, Janet (ed.). 2000. Cultures of Relatedness. New Approaches to the Study of Kinship. Cambridge University Press: Cambridge.
- Carsten, Janet. 2003. After Kinship. Cambridge University Press: Cambridge
- Collier, Jane Fishburne and Sylvia Junko Yanagisako (eds.).1987. Gender and Kinship. Essays Toward a Unifiied Analysis.Stanford University Press: Stanford, California.
- Chatjouli, Aglaia, Ivi Daskalaki, Venetia Kantsa. 2015. out of body, out of home. Assisted Reproduction, Gender and Family in Greece Athens, (In)FERCIT produced by Alexandria Publ. http://www.in-fercit.gr/en/archives/458
- Edwards, Janet, Sarah Franklin, Eric Hirsch, Frances Price, Marilyn Strathern (eds). 1993 (2nd edition). Technologies of Procreation. Kinship in the Age of Assisted Conception. Routledge: London and New York.
- Edwards, Jeanette και Carles Salazar (eds.). 2009. European Kinship in the Age of Biotechnology. Νέα Υόρκη και Οξφόρδη: Berghahn
- Edwards, Jeanette και Carles Salazar (eds.). 2009. European Kinship in the Age of Biotechnology. Νέα Υόρκη και Οξφόρδη: Berghahn
- Evans-Prichard, E.E. 1951 (επανέκδοση 2002). Kinship and Marriage among the Nuer. Clarendon Press: Oxford.
- Fortes, Meyer. The Web of Kinship Among the Tallensi: The second part of an analysis of the social structure of a Trans-Volta Tribe. Oxford University Press: London
- Fox, Robin. 1967. Kinship and Marriage. An Anthropological Perspective. Cambridge University Press: Cambridge.
- Frankin, Susan & Susan McKinnon (eds.) 2001. Relative Values. Reconfiguring Kinship Studies. Duke University Press: Durham & London.
- Ginsberg, Faye and Rayna Rapp (eds.) Conceiving the New World Order. University of California Press: Berkeley
- Goodman, Alan H., Deborah Heath, M. Susan Lindee 2003 Genetic Nature/Culture. Anthropology and Science beyond the Two-Culture Divide. University of California Press: Berkeley & Los Angeles, London.
- Goody, Jack (ed.) 1973. The Character of Kinship. Cambridge University Press: Cambridge
- Goody, Jack (ed.). 1971. Kinship. Penguin Books Ltd: Harmondsworth, Middlesex, England.
- Holy, Ladislav. 1996. Anthropological Perspectives on Kinship. Pluto Press: London.
- Inhorn, Marcia C. et al. (eds.). 2009. Reconceiving the Second Sex. Men, Masculinity and Reproduction. Νέα Υόρκη και Οξφόρδη: Berghahn
- Kantsa, Venetia, Lina Papadopoulou, Giulia Zanini (eds) 2015 (In)Fertile Citizens. Anthropological and Legal Challenges of Assisted Reproduction Technologies Athens, (In)FERCIT produced by Alexandria Publ. http://www.in-fercit.gr/en/archives/447
- Konrad, Monica 2005 Nameless Relations. Anonymity, Melanesia and Reproductive Gift Exchange between British Ova Donors and Recipients. Berghahn Books: New York and Oxford..
- Mac Cornack, C and Marilyn Strathern(eds.) 1980. Nature, Culture and Gender. Cambridge University Press: Cambridge
- Malinowski, Bronislav. 1927 (επανέκδοση 2001). Sex and Repression in Savage Society. Routledge: London and New York. Ή ελληνική μετάφραση: Malinowski, Bronislav. 1927 (μτφ. 1976). Σεξουαλικότητα και Καταπίεση στην Πρωτόγονη Κοινωνία. Εκδ. Καστανιώτης: Αθήνα
- Martin, Emily. 1987. The Woman in the Body: A Cultural Analysis of Reproduction. Beacon Press
- Moore, Henrietta L., 1994. A Passion for Difference. Essays in Anthropology and Gender. Polity Press: London
- Moore, Henrietta L., 2007 The Subject of Anthropology. Gender, Symbolism and Psychoanalysis Polity Press: London
- Ortner, Sherry and Hariett Whitehead (eds.) 1981. Sexual Meanings: The Cultural Construction of Gender and Sexuality. Cambridge University Press: Cambridge
- Parkin, Roger and Linda Stone. 2004. Kinship and Family. An Anthropological Reader. Blackwell Publishing
- Radcliffe-Brown A.R., Forde C. D. (eds.) 1950. African Systems of Kinship and Marriage. Oxford University Press.
- Radcliffe-Brown, A.R..1952. Structure and Function in Primitive Society. The Free Press: New York and London
- Reiter, Rayna. 1975. Towards an Anthropology of Women. New York: Monthly Review Press.
- Rosaldo,Michelle Zimbalist and Louise Lamphere (eds.). 1974. Women, Culture and Society. Stanford: Stanford University Press.
- Stone, Linda. 1997. Kinship and Gender. An Introduction. Westview Press: Colorado and Oxford.
- Stone, Linda. 2000. New Directions in Anthropological Kinship. Rowman & Littlefield.
- Strathern, Marilyn 2005 Kinship, Law and the Unexpected: Relatives are Always a Surprise. Cambridge: Cambridge University Press
- Τουντασάκη, Ειρήνη 2008 Ανθρωπολογικές θεωρήσεις της συγγένειας κατά τον 20ο αι. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
- Τουντασκάκη, Ειρήνη. 2015. «Το παιδί που μεγαλώνει μέσα σου θα πάρει και από σένα». Δωρεά ωαρίων, μητρότητα και συγγένεια. Αθήνα: Πατάκης.
- Wade, Peter. 2002. Race, Nature and Culture. An Anthropological Approach. London: Pluto Press (μτφ. στα ελληνικά Φυλή, Φύση και Πολιτισμός. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση, εκδ. Πολύτροπον)
- Weston, Kath. 1998. longslowburn. Sexuality and Social Science. . Routledge: New York and London.
- Weston, Kath. 2002. Gender in Real Time: Power and Transience in a Visual Age . Routledge: New York and London.
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
