Ερευνητική δραστηριότητα Εργαστηρίου Mελετών Oικογένειας και Συγγένειας

Ερευνητική δραστηριότητα Εργαστηρίου Mελετών Oικογένειας και Συγγένειας

Η βιοκοινωνική εμπειρία της γήρανσης κατά την πανδημία Covid-19. BIO-AGE

Επιστημονική υπεύθυνη:
Αίγλη Χατζούλη

Ιστοσελίδα: https://bio-age.weebly.com/

Η πανδημία του COVID-19 οδήγησε σε παγκόσμιες αναδιαρθρώσεις που προκαλούν πολλαπλές, άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην καθημερινή και θεσμική ζωή. Ο κεντρικός στόχος αυτού του έργου είναι να συμβάλει στην κατανόηση των κοινωνικών συνεπειών της πανδημίας COVID-19 μελετώντας και προβληματοποιώντας τη βιοκοινωνική εμπειρία του COVID-19 στο ελληνικό εθνογραφικό πλαίσιο ειδικά σε σχέση με τους ηλικιωμένους (ηλικίας 65 και άνω ). Το έργο στοχεύει να αναδείξει τις τοπικές-παγκόσμιες πτυχές των τρόπων με τους οποίους η κυρίαρχη βιοϊατρική κινητοποίηση μετά την πανδημική συγκυρία μεταμορφώνεται σε βιοπολιτικό εγχείρημα. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της μεθοδολογικής εστίασης α) στις εμπειρίες των ηλικιωμένων, του βιοϊατρικού προσωπικού, των εργαζομένων στον τομέα της φροντίδας και των ειδικών και, β) της ανθρωπολογικής χαρτογράφησης του επίσημου και του βιοϊατρικού λόγου και των βιοϊατρικών πρακτικών καθώς διαμορφώνουν τη ζωή με/μετά τον COVID-19. Η βασική πρόκληση αυτού του έργου είναι να ξεδιαλύνει τα σχεσιακά χαρακτηριστικά αυτού που βλέπουμε ως την ανάδειξη της βιο-ευθύνης και της βιο-φροντίδας ως κεντρικούς πυλώνες για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής στη ζωή με/μετά τον COVID-19, μέσα από το πρίσμα της εμπειρίας της πανδημίας των ηλικιωμένων. Αυτό θα αναπτυχθεί με την ανίχνευση τόσο των «ειδικών» όσο και των «μη-ειδικών, των  «βιολογικών» και των «κοινωνικών» κατασκευών της νόσου COVID-19, στα πλαίσια της θεωρητικής προβληματικής της διάκρισης και μη-διάκρισης βιολογικού/κοινωνικού κατά την προσπάθεια κατανόησης και θεωρητικοποίησης της πανδημίας ως βιοκοινωνικό φαινόμενο.

Επιστημονική Υπεύθυνη

Αίγλη Χατζούλη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Ερευνητική ομάδα

  • Βενετία Καντσά, Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
  • Athena McLean, Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνιολογίας , Ανθρωπολογίας και Κοινωνικής Εργασίας, Central Michigan University
  • Άσπα Χαλκίδου, Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
  • Ειρήνη Παπαδάκη, Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
  • Γιώργος Κωστακιώτης, PhD Ερευνητής, Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
  • Φάλια Βαρελάκη, Υποψήφια διδάκτωρ, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
  • Παναγιώτης Τίγκας, Υποψήφιος διδάκτωρ, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
  • Σίλας Μιχάλακας, Επιστημονικός συνεργάτης, Οπτικός Ανθρωπολόγος.


Διάρκεια

Δεκέμβριος 2021 – Μάρτιος 2023

Χρηματοδότηση

Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας ΕΛΙΔΕΚ

 

(In)FERCIT: (Υπο)γόνιμοι πολίτες: Αντιλήψεις, πρακτικές και τεχνολογίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ελλάδα. Μια δι-επιστημονική και συγκριτική προσέγγιση

 

Επιστημονική υπεύθυνη: Βενετία Καντσά

Η έρευνα έχει ως αντικείμενό της τη λεπτομερή εθνογραφική καταγραφή των εννοιών, πρακτικών, πολιτικών και τεχνολογιών της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ελλάδα, τη σύνδεσή τους με νομικά θέματα και ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αφορούν στην (υπο)γονιμότητα και την αναπαραγωγή, και τη σύγκριση με αντίστοιχες έρευνες που γίνονται σε γειτονικές (Ευρωπαϊκές και μη Ευρωπαϊκές) χώρες -συγκεκριμένα την Ισπανία, την Ιταλία, τη Βουλγαρία, τη Τουρκία, τη Κύπρο και το Λίβανο. Χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα μεθόδων –ποσοτικές και ποιοτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις, συμμετοχική παρατήρηση, θεωρία δικτύου, και αρχειακή ανάλυση νομικών κειμένων- η διεπιστημονική αυτή έρευνα (ανθρωπολογική και νομική) εστιάζει σε τέσσερεις κύριους ερευνητικούς άξονες: α) διαφοροποιήσεις και μετασχηματισμοί στις έννοιες της συγγένειας, της συσχετικότητας, της γονεϊκότητας και του εαυτού στα πλαίσια κοινωνικών/τεχνολογικών μετασχηματισμών και αντιλήψεων γύρω από τη σχέση φύση/πολιτισμός/τεχνολογία, β) αναπαραγωγικές πρακτικές με αναφορά στο φύλο, τη σεξουαλικότητα, την ηλικία, τη θρησκεία, την εθνικότητα, γ) πολιτικές της (υπο)γονιμότητας, η «αναπαραγωγική» ιδιότητα του πολίτη και διασυνοριακές αναπαραγωγικές πολιτικές ανάμεσα σε διαφορετικά κράτη, δ) αναπαραγωγικές τεχνολογίες και δίκτυα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Πέρα από το διεπιστημονικό της χαρακτήρα η έρευνα ενδιαφέρεται για μια συγκριτική προσέγγιση ανάμεσα σε γειτονικές χώρες οι οποίες διαφέρουν με αναφορά στη θρησκεία (χριστιανοί ορθόδοξοι, καθολικοί, μουσουλμάνοι), το νομικό πλαίσιο γύρω από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, και την αναπαραγωγική τεχνολογία. Στόχος της έρευνας είναι να προσφέρει ένα αναλυτικό πλαίσιο που θα κινείται πέρα από διαζευκτικές αποτιμήσεις που προσεγγίζουν τις πολιτικές της αναπαραγωγής είτε με αναφορά σε έναν επιτρεπτικό λόγο βασισμένο στις έννοιες της αναπαραγωγικής αυτονομίας και το δικαίωμα στην επιλογή, είτε με αναφορά σε έναν περιοριστικό λόγο που δίνει έμφαση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ηθική της πλειοψηφίας. Η προσέγγιση αυτή προυποθέτει μια επανεξέταση των συγκεκριμένων πολιτισμικών πλαισίων όπου εμφανίζονται οι λόγοι περί αναπαραγωγής, ειδικά με αναφορά στις τοπικές-παγκόσμιες ανταλλαγές και τα κοινωνικο-τεχνολογικά δίκτυα.
H έρευνα εκπονείται στο πλαίσιο του Προγράμματος «Αριστεία» που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας.

Επιστημονική Υπεύθυνη
Βενετία Καντσά

Ερευνητική ομάδα

  • Ντιάννα Τράκα, Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αιγαίου,
  • Κώστας Κανάκης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιο Αιγαίου,
  • Χρίστος Μπέλλας, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιο Αιγαίου,
  • Λίνα Παπαδαπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
  • Jeanette Edwards, Καθηγήτρια University of Manchester UK,
  • Eugenia Georges, Καθηγήτρια Rice University USA,
  • Heather Paxson, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια MIT, USA,
  • Δέσποινα Ναζίρη, Επίκουρη Καθηγήτρια Université de Liége,
  • Αίγλη Χατζούλη, μεταδιδακτορική φοιτήτρια,
  • Θόδωρος Τροκάνας, μεταδιδακτορικός φοιτητής,
  • Άσπα Χαλκίδου διδακτορική φοιτήτρια,
  • Πηγή Καραβία, μεταπτυχιακή φοιτήτρια,
  • Βίλυ Χατζηγιάννη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια,
  • Στέλλα Αράπογλου, εξωτερική συνεργάτης,
  • Ντικράν Αλμπέρ Ματοσιάν, εξωτερικός συνεργάτης,
  • 1 μεταδιδακτορικός φοιτητής, 1 διδακτορικός φοιτητής.


Διάρκεια
Σεπτεμβριος 2012 – Σεπτεμβριος 2015


Χρηματοδότηση

Φορέας: Εργαστήριο Μελετών Οικογένειας και Συγγένειας, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Θεματικές περιοχές: Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, γονιμότητα, συγγένεια, οικογένεια, νομικό πλαίσιο, θρησκεία, τεχνολογία

Κωδικός προγράμματος: 576
Χρηματοδότηση: 395.000 ευρώ

 

Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και γονεϊκότητα στην Ελλάδα. Ανθρωπολογικές προσεγγίσεις του φύλου, της συγγένειας και της βιοεξουσίας

Το αντικείμενο της έρευνας αφορούσε στη διερεύνηση των νέων τεχνολογιών αναπαραγωγής –πιο συγκεκριμένα τη μέθοδο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής- με αναφορά στον τρόπο που συγκροτούνται και διαπλέκονται οι έμφυλες σχέσεις, οι αναπαραστάσεις και εννοιολογήσεις της γονεϊκότητας, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους ελέγχεται και διανέμεται η γνώση η σχετική με την αναπαραγωγική διαδικασία. Μέσα από τη χρήση ποιοτικών μεθόδων (ανοιχτές σε βάθος συνεντεύξεις και συμμετοχική παρατήρηση) μελετώνται οι τρόποι με τους οποίους τα υποκείμενα (γυναίκες και άνδρες) που έχουν χρησιμοποιήσει τη μέθοδο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ελλάδα αντιλαμβάνονται και εννοιολογούν τις έμφυλες και γονεϊκές τους σχέσεις σε πλαίσια κοινωνικών και τεχνολογικών μετασχηματισμών, ενώ, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα δίκτυα εξουσίας που διαμορφώνουν την αναπαραγωγή και κατ’ επέκταση στα ζητήματα συμμόρφωσης και αντίστασης των υποκειμένων σε ελεγκτικούς μηχανισμούς που προάγονται μέσα από τις ΝΤΑ.

Επιστημονική Υπεύθυνη
Βενετία Καντσά

Ερευνητική ομάδα

  • Ντιάννα Τράκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια,
  • Έφη Καρβέλη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια,
  • Μαρία Κοράκη μεταπτυχιακή φοιτήτρια,
  • Ουρανία Τσουκαλά, μεταπτυχιακή φοιτήτρια

    (όλα τα μέλη της ομάδας ανήκουν στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου)


Διάρκεια 

Σεπτεμβριος 2006 – Οκτώμβριος 2011


Χρηματοδότηση
Επιδοτούμενων Ερευνητικών Προγραμμάτων, Επιτροπή Ερευνών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.