ΤΕΥΧΟΣ 1 [ISSN 2944 9214]
Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Νέες Έρευνες συμμετέχουν υποψήφιοι/ες διδάκτορες που έλαβαν μέρος στην ετήσια συνάντηση υποψηφίων διδακτόρων του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστημίου Αιγαίου το έτος 2021. Τα άρθρα που περιλαμβάνονται καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων στο πεδίο της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της ιστορίας: ζητήματα υλικού πολιτισμού και αναστοχασμού, μεταναστευτικών δικτύων και κινητικοτήτων, σωματειακής οργάνωσης προσφύγων, μνήμης τοπικών κοινοτήτων και σχέσεων με την αρχαιολογία, σχέσεων πολιτικής και δικαιοσύνης σε τοπικές κοινότητες, μνήμης και λογοτεχνίας.
ΑΡΘΡΑ
Ποίηση και ιστορική πραγματικότητα με αφορμή τον Δεκέμβρη του 2008
Αλεξάνδρα Γερακίνη
Σελ. 1-15 | Ηλεκτρονική Δημοσίευση 18 Μαίου 2022
Η λογοτεχνία συχνά «συνομιλεί» με την ιστορία και η σχέση τους είναι αμφίδρομη στο πλαίσιο της δημόσιας σφαίρας, του κοινωνικού γίγνεσθαι και της συγκρότησης της πολιτισμικής μνήμης. Η ιστορική πραγματικότητα και το κοινωνικό πλαίσιο επιδρούν στα λογοτεχνικά κείμενα και αυτά με τη σειρά τους ενσωματώνουν τις ιστορικές εμπειρίες, τις αξίες και τις ιδέες της εποχή τους. Το παρόν κείμενο ανιχνεύει, υπό το πρίσμα της πολιτισμικής μνήμης, τη σχέση της ποιητικής δημιουργίας με την ιστορική πραγματικότητα, όπως αυτή καταδεικνύεται σε ποιήματα που γράφτηκαν με αφορμή τις ταραχές που σημειώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου στην περιοχή των Εξαρχείων.
Η λαϊκή δικαιοσύνη την περίοδο της εαμοκρατίας στη Λέσβο (1944- 1945)
Δημήτρης Μάντζαρης
Σελ. 16-26 | Ηλεκτρονική Δημοσίευση 18 Μαίου 2022
Το κείμενο που ακολουθεί, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσέγγισης και έρευνας γύρω από τους θεσμούς που επιχειρήθηκαν να εφαρμοστούν στη Λέσβο από την εαμική εξουσία για ένα περίπου χρόνο, από τον Ιούνιο του 1944 ως το Μάιο του 1945 και αφορά στο θεσμό της λαϊκής δικαιοσύνης. Ποια είναι τα νέα δεδομένα που έφερε ο θεσμός στις παραδοσιακές αγροτικές κοινωνίες των χωριών του νησιού, ποιο ήταν το πλαίσιο της αποδοχής ή της ενδεχόμενης εναντίωσης σ’ αυτόν, ποιος ήταν ο ρόλος της πολιτικής εξουσίας του ΕΑΜ και πόσο παρεμβατικός ήταν; Σε ποιο βαθμό ο θεσμός επηρέασε τις έμφυλες και ταξικές ανισότητες των κοινωνιών αυτών; Ποιο ήταν το βάθος των ρήξεων, αλλά και των συμβιβασμών που επιχείρησε; Και τέλος τι απέμεινε από αυτόν το θεσμό έπειτα από την απομάκρυνση του ΕΑΜ από την τοπική εξουσία και τι απέγιναν οι συντελεστές του; Αυτά τα ερευνητικά ερωτήματα προσεγγίζει το κείμενο επιχειρώντας να δώσει απαντήσεις.
Προσφυγική συλλογική αυτο-οργάνωση και συγκρότηση προσφυγικών ταυτοτήτων. Το παράδειγμα της σωματειακής οργάνωσης της πρώτης γενιάς Μικρασιατών προσφύγων στη ΛέσβοΑφροδίτη Πελτέκη
Σελ. 27-38 | Ηλεκτρονική Δημοσίευση 18 Μαίου 2022
Το άρθρο εξετάζει τη σωματειακή οργάνωση της πρώτης γενιάς προσφύγων Λέσβου και τη σχέση της με τις διαδικασίες συγκρότησης μορφών προσφυγικής ταυτότητας, που αναπτύχθηκαν κατά την πρώτη (προσωρινή: Διωγμός 1914-1918) και δεύτερη (μόνιμη: Μεσοπόλεμος 1922-1936) εγκατάστασή τους στο νησί, με όρους εντοπιότητας. Διερευνά τους τρόπους που τα προσφυγικά σωματεία διαχειρίστηκαν τη μνήμη του τόπου της Μικράς Ασίας (περιφερειακά ή τοπικά) τόσο για την επίτευξη της ένταξης των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία, όσο και για την ανάδειξη και διατήρηση της ιδιαίτερης τοπικής πολιτισμικής ταυτότητάς τους.
Η διαλεκτική σχέση των εργασιακών και φαντασιακών κινητικοτήτων/ακινησιών των Αλβανών μεταναστών στην ΕλλάδαΜαρία Παντελέου
Σελ. 39-49 | Ηλεκτρονική Δημοσίευση 18 Μαίου 2022
Το παρόν άρθρο πραγματεύεται την αλληλεπίδραση των εργασιακών και φαντασιακών κινητικοτήτων και ακινησιών στις μελέτες της μετανάστευσης. Αναδεικνύει, μέσα από ανθρωπολογική έρευνα, μετασχηματισμούς αλλά και συνέχειες σχεσιακών σχημάτων και πολιτισμικών αντιλήψεων που οργανώνουν τις εργασιακές και φαντασιακές κινητικότητες των Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα την περίοδο 1990-2010. Το άρθρο καταλήγει ότι οι Αλβανοί μετανάστες υιοθετούν την εργασιακή και φαντασιακή κινητικότητα αλλά και την ακινησία ως εναλλάξιμες στρατηγικές, αναλόγως το συγκείμενο, για να οργανώσουν την κοινωνική πραγματικότητά τους στην Ελλάδα.
Τρόποι χρήσης της υλικότητας στην εθνογραφική διαδικασία: Το διάγραμμα με κλωστές ως τρόπος αποτύπωσης της εθνογραφικής διαδρομής και το εργόχειρο «patchwork» ως αναλογία του εθνογραφικού κειμένουΆννα Μπονάρου
Σελ. 50-62 | Ηλεκτρονική Δημοσίευση 18 Μαίου 2022
Το πεδίο του υλικού πολιτισμού εμπλούτισε την εθνογραφική πρακτική με νέα αντικείμενα μελέτης και νέες προσεγγίσεις. Ασφαλώς, η εφαρμογή ορισμένων θεωρητικών διατυπώσεων στο πεδίο της έρευνας αποτελεί μια υποκειμενική διαδικασία η οποία διαμεσολαβείται από τον/την εθνογράφο. Εστιάζοντας στο παράδειγμα μιας διδακτορικής έρευνας και αναγνωρίζοντας τον υποκειμενικό χαρακτήρα της, παρουσιάζονται μερικοί δημιουργικοί τρόποι χρήσης της υλικότητας στην εθνογραφική διαδικασία: ως μέσο αποτύπωσης της εθνογραφικής διαδρομής και ως αναλογία για την περιγραφή του εθνογραφικού κειμένου.
Σύγχρονες προσλήψεις του αρχαιολογικού περιβάλλοντος αγροτικών οικισμών: H περίπτωση της αρχαίας ΚορώνειαςΕλένη Γ. Γούλα
Σελ. 63-75 | Ηλεκτρονική Δημοσίευση 18 Μαίου 2022
Το παρόν άρθρο εντάσσεται στο πλαίσιο μιας προβληματικής που έχει απασχολήσει την σύγχρονη έρευνα και αφορά τη σχέση των τοπικών κοινοτήτων με το αρχαιολογικό περιβάλλον της περιοχής τους. Εστιάζει κυρίως σε αγροτικές κοινότητες που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με μη αναδεδειγμένες και ιδιαίτερα προβεβλημένες αρχαιολογικές θέσεις. Μια τέτοια περίπτωση είναι ένας οικισμός της Βοιωτίας, ο Άγιος Γεώργιος του Δήμου Λεβαδέων, στην επικράτεια του οποίου ανήκει ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Κορώνειας. Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται να αναδειχθούν οι προσλήψεις των κατοίκων για το αρχαιολογικό τους περιβάλλον, να ερευνηθεί αν αυτές επηρεάζονται από την ακαδημαϊκή οπτική και πως αποτυπώνουν την συλλογική τους μνήμη. Η έρευνα στηρίζεται κυρίως σε ποσοτικά δεδομένα που συμπληρώνονται από ποιοτικά.