ΤΕΥΧΟΣ 2 [ISSN 2944 9214]
Στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού Νέες Έρευνες συμμετέχουν υποψήφιοι/ες διδάκτορες που έλαβαν μέρος στην ετήσια συνάντηση υποψηφίων διδακτόρων του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστημίου Αιγαίου το έτος 2022. Τα άρθρα που περιλαμβάνονται καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων στο πεδίο της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της ιστορίας και της πολιτικής φιλοσοφίας: ζητήματα φύλου και ιατρικών πρακτικών, τραύματος και διεθνοτικών ταυτοτήτων, πολιτικών ταυτοτήτων, φεμινισμού και μαρξισμού, οικονομίας και πολιτικής, υλικού πολιτισμού και γυναικείας κοινωνικότητας.
ΑΡΘΡΑ
Σύγχρονες μορφές μαθητείας στις τέχνες του εργόχειρου: Χειροτεχνία και γυναικεία κοινωνικότητα
Άννα Μπονάρου
Σελ. 1-12 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 23 Μαΐου 2023
Συμμετέχοντας σε δραστηριότητες μαθητείας στις τέχνες του εργόχειρου που υλοποιούνται ομαδικά σε εξωοικιακούς χώρους, διαπίστωσα ότι για πολλές γυναίκες λειτουργούν ως αφορμή κοινωνικής εξόδου και δημιουργίας κοινωνικών σχέσεων. Εστιάζοντας στην ενσώματη διάσταση του πλεξίματος, παρατήρησα ότι οι πλέκτριες, ασκούμενες σε ορισμένες πλεκτικές κινήσεις, μπορούν να τις εκτελούν με τρόπο αυτόματο. Σε μια παρέα γυναικών που συναντιέται για πλέξιμο σε κάποιον κοινό χώρο, η ικανότητα αυτή τους δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στις συζητήσεις, στρέφοντας το ενδιαφέρον τους πότε στο πλέξιμο και πότε στην ομήγυρη.
Η Άννα Μπονάρου σπούδασε αρχιτεκτονική και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην εκπαίδευση. Έχει εργαστεί ως αρχιτέκτονας και συντάκτρια αρχιτεκτονικών θεμάτων σε εκδοτικό οίκο. Έχει αποκτήσει διδακτική εμπειρία σε πολλές εκπαιδευτικές βαθμίδες (δημοτικά σχολεία, ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης, σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, ανώτατα τεχνολογικά ιδρύματα κ.α.) διδάσκοντας μαθήματα εφαρμοσμένων τεχνών. Τα τελευταία χρόνια διενεργεί διδακτορική έρευνα στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του πανεπιστημίου Αιγαίου με πλήρη υποτροφία από το Ι.Κ.Υ. Η έρευνά της εστιάζει στη σύγχρονη χειροτεχνία και πιο συγκεκριμένα στις τέχνες του νήματος: κέντημα, πλέξιμο και υφαντική. Τα τρέχοντας ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στο πεδίο του υλικού πολιτισμού και ειδικότερα στη σύγχρονη χειροτεχνία καθώς και στην κουλτούρα «φτιάξ’το μόνο σου».
Κατασκευάζοντας την ελληνοεβραϊκή σιωπή στο Ισραήλ: Λόγοι περί διαχείρισης του τραύματος της Σοά ως λόγοι περί ταυτότητας
Κερασία Μαλαγιώργη
Σελ. 13-25 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 23 Μαΐου 2023
Το άρθρο αναφέρεται στη βιωμένη εμπειρία Ισραηλινών απογόνων επιζώντων της Σοά με καταγωγή από την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, επιχειρεί να δείξει πώς οι αφηγήσεις για τη διαχείριση του τραύματος μετατρέπονται σε αφηγήσεις περί ελληνοεβραϊκής ταυτότητας. Κατασκευάζοντας τη σιωπή ως «ίδιον» της κοινότητάς τους συνυφασμένο με μια διακριτή κουλτούρα και τρόπο ζωής, τα υποκείμενα αντλούν από δημόσιες αναπαραστάσεις και στερεότυπα, προκειμένου να αναμετρηθούν με τρεις πραγματικότητες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση της υποκειμενικότητάς τους: την επί δεκαετίες σύνδεση της Σοά με την «παθητικότητα»· την αντιμετώπιση της σεφαραδικότητας/μη ασκεναζικότητας ως «δεύτερης κατηγορίας» ισραηλινότητας· τη, στη δημόσια συνείδηση, σύνδεση της Σοά αποκλειστικά με την ασκεναζική εμπειρία.
Η Κερασία (Έρση) Μαλαγιώργη είναι διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τη Σοά, τον ελληνικό εβραϊσμό, τη δεκαετία του ’40, την προφορική ιστορία, τις σπουδές μνήμης, τις διασπορικές ταυτότητες, τις μειονοτικές ομάδες. Το ακαδημαϊκό έτος 2013-14 έζησε στο Ισραήλ ως υπότροφος του Ισραηλινού Υπουργείο Εξωτερικών, διεξάγοντας έρευνα για τους Εβραίους με καταγωγή από την Ελλάδα. Τον Ιανουάριο του 2023 υποστήριξε επιτυχώς τη διδακτορική της διατριβή με τίτλο «Μνήμη και Ταυτότητα μετά το Ολοκαύτωμα: Μια Μελέτη για τη “Δεύτερη Γενιά” Ισραηλινών Ελληνικής Καταγωγής». Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα ερευνητικών προγραμμάτων, όπως τα “Erasmus+: Developing Modernized Curricula on Immigrants’ Lives in Israel”, «Μνήμες από τον Κατοχή στην Ελλάδα» του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, «ΘΑΛΗΣ: Σχεδιάζοντας το Μουσείο της Πόλης του Βόλου». Είναι μέλος της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας (ΕΠΙ).
Ο νεοφιλελευθερισμός του F.A.Hayek. Οικονομία, κράτος και πολιτική
Ιωάννης Βαρθολομαίος
Σελ. 27-37 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 23 Μαΐου 2023
Το παρόν άρθρο επιχειρεί μια κριτική ανάλυση του νεοφιλελεύθερου Λόγου μέσα από το έργο του Friedrich Hayek. Η ηθικοπολιτική πρόκληση του νεοφιλελευθερισμού θεμελιωμένη στην αξιολογική προτεραιότητα του ατόμου έναντι της συλλογικότητας, αναμοχλεύει τις αντιθετικές συνιστώσες μεταξύ κοινωνίας και αγοράς. Εκκινώντας τη συζήτηση γύρω από την προβληματική που θέτει ο Hayek –τη διαλεκτική του κράτους και κατ’ επέκταση τη ζεύξη του Πολιτικού με το Κοινωνικό– το άρθρο εξετάζει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της νεοφιλελεύθερης πολιτικής ορθολογικότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, σκοπός του άρθρου είναι η εννοιολογική διασάφηση και οριοθέτηση του νεοφιλελευθερισμού, αναδεικνύοντας τις κύριες όψεις της θεωρίας του Hayek.
Ο Ιωάννης Βαρθολομαίος είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης με κατεύθυνση στην «Πολιτική Θεωρία και Φιλοσοφία» του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί ως ιστορικός ερευνητής στο Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας της Διεύθυνσης Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Υπουργείο Πολιτισμού. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στο πεδίο της σύγχρονης πολιτικής και πολιτισμικής θεωρίας.
Φεμινισμός και μαρξισμός: Το γυναικείο κίνημα μέσα από τη σκέψη του Χέρμπερτ Μαρκούζε
Χρύσα Κατσογριδάκη
Σελ. 39-48 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 23 Μαΐου 2023
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η παρουσίαση και η αποτίμηση βασικών θέσεων του Χέρμπερτ Μαρκούζε για το γυναικείο ζήτημα, όπως αυτές διατυπώθηκαν στο πλαίσιο των κινημάτων της νέας αριστεράς του 20ού αιώνα. Σκοπεύουμε να εστιάσουμε στον τρόπο με τον οποίο η προβληματική της γυναικείας χειραφέτησης εντάσσεται στο πολιτικό και φιλοσοφικό πρόγραμμα του Μαρκούζε και, στη συνέχεια, στον τρόπο με τον οποίο θεματοποιεί τη σχέση του φεμινιστικού κινήματος με τον σοσιαλισμό και την ταξική πάλη. Με βάση τα παραπάνω, στόχος μας είναι να αξιολογήσουμε τη σημασία και την επικαιρότητα της σκέψης του για το γυναικείο κίνημα και τη σχέση του με την αριστερά στη σημερινή συγκυρία.
Η Χρύσα Κατσογριδάκη είναι υποψήφια διδακτόρισσα πολιτικής φιλοσοφίας του τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η διδακτορική της διατριβή εστιάζει στην ουτοπική λειτουργία της τέχνης στη σκέψη των Χέρμπερτ Μαρκούζε και Έρνστ Μπλοχ. Αποφοίτησε από το τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης έχοντας εμβαθύνει σε ζητήματα κοινωνικής φιλοσοφίας, φιλοσοφικής ανθρωπολογίας και κοινωνιολογίας του δικαίου. Έλαβε υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών για την επίδοσή της κατά την διάρκεια των προπτυχιακών της σπουδών και εργάστηκε ως κοινωνιολόγος με έμφαση στην έρευνα και την αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας. Το 2017 έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην πολιτική φιλοσοφία από το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, έχοντας εστιάσει στην παράδοση του γερμανικού ιδεαλισμού και στην φιλοσοφική σκέψη του νεαρού Μαρξ. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη νεότερη και σύγχρονη φιλοσοφία, στη μαρξική θεωρία, στην κριτική θεωρία της σχολής της Φρανκφούρτης, στην αισθητική θεωρία και στον φεμινισμό.
Δεκέμβρης 2008: Συμμετοχή και διαμόρφωση πολιτικών ταυτοτήτων υπό την επίδραση του παρόντος
Αλεξάνδρα Γερακίνη
Σελ. 49-59 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 23 Μαΐου 2023
Στο παρόν κείμενο διερευνώνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εξεγερσιακών αστικών ταραχών που έλαβαν χώρα τον «Δεκέμβρη» του 2008, μετά τη δολοφονία του δεκαπεντάχρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου στα Εξάρχεια, από τον ειδικό φρουρό της Ελληνικής Αστυνομίας Επαμεινώνδα Κορκονέα, και οι νοηματοδοτήσεις της κοινωνικής αυτής σύγκρουσης. Μέσα από τα παραπάνω προκύπτουν στοιχεία σχετικά με τις πολιτικές και νεανικές ταυτότητες των συμμετεχόντων/συμμετεχουσών στις ταραχές αυτές, σε σχέση με την επίδραση που άσκησε στις ζωές τους η περίοδος της οικονομικής κρίσης που ακολούθησε.
Η Αλεξάνδρα Γερακίνη γεννήθηκε και ζει στην Καβάλα. Είναι φιλόλογος, απόφοιτος της Φιλοσοφικής σχολής Ιωαννίνων και εργάζεται στο 6ο Γυμνάσιο Καβάλας. Είναι εκπαιδεύτρια ενηλίκων με μεταπτυχιακές σπουδές σε θέματα Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στο τμήμα Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Συνεργάστηκε με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στο πρόγραμμα συγγραφής και εφαρμογής διδακτικών σεναρίων στη Λογοτεχνία με αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και με το ΙΕΠ στη δημιουργία το φακέλου υλικού για το μάθημα της Λογοτεχνίας της Γ’ Λυκείου. Διατηρεί στο διαδίκτυο το προσωπικό της ιστολόγιο στο οποίο αναρτά υλικό και καινοτόμες ιδέες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη θεωρία της Λογοτεχνίας, στην αναπαράσταση της πόλης σε λογοτεχνικά κείμενα, στη μελέτη της σύγχρονης Λογοτεχνίας και στη Λογοτεχνία της κρίσης καθώς και στη δημόσια ιστορία. Είναι έγγαμη και έχει δύο κόρες, 14 και 19 ετών.
Female genital mutilation and its 'imported' reconstructive surgery: Medical practices confronting discourses regarding nation identity building and gender issues
Sarah Boisson
Σελ. 61-70 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 23 Μαΐου 2023
This article focuses on the implementation of a medical practice in Egypt, namely clitoral reconstruction surgery for women who have undergone female genital mutilation (FGM). Initially developed in the 1990s in France, the surgery has been over the past twenty years gradually ‘imported’ from European countries to some African countries. Egypt is an indicative case, since more than 80% of the female population is estimated to have undergone FGM. I explore from a sociological point of view the resistance and difficulties that accompany the ‘importation’ of this technique in Egypt and the relative discourses on national and sub-national cultural identity, especially when regarding gender issues.
Sarah Boisson graduated in Political Science from the University of Paris Panthéon-Sorbonne and Science Po Grenoble. She defended her sociology PhD in February 2023 at the Research Unit on Migration and Society (URMIS) of the Côte d’Azur University (Nice). Her doctoral dissertation is entitled: “Female sexual surgeries of “reconstruction”: circulation of medical practices and construction of female bodies in medicine. A multi-sited investigation between France and Egypt: from the exiled body to the globalized body” and was conducted under the supervision of Marie Lesclingand. This PhD focuses on surgical practices of female genital reconstruction, while questioning their circulation between France and North Africa (Egypt, Tunisia), their transmission and adaptation to different national contexts. She is an associate researcher at the Center for Economic, Legal and Social Studies and Documentation (CEDEJ) in Cairo, where she was hosted during her dissertation, and is a fellow at the Convergence Migrations Institute (Paris). https://cv.hal.science/sarah-boisson