ΤΕΥΧΟΣ 3 [ISSN 2944 9214]
Στο τρίτο τεύχος του περιοδικού Νέες Έρευνες συμμετέχουν υποψήφιοι/ες διδάκτορες που έλαβαν μέρος στην ετήσια συνάντηση υποψηφίων διδακτόρων του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστημίου Αιγαίου το έτος 2023. Τα άρθρα που περιλαμβάνονται καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων στο πεδίο της ανθρωπολογίας, της ιστορίας και της πολιτικής φιλοσοφίας: ζητήματα που αφορούν τη κατασκευή της νεοφιλελεύθερης κοινωνίας, της πολιτικής συμπεριφοράς, την αποικιοκρατία, το φασισμό, τη χρήση του ιατρικοδικαστικού λόγου, την αποτύπωση και χρήση του παρελθόντος σε πολιτικές οργανώσεις, τη σύνδεση του πολιτικού με τη τέχνη.
ΑΡΘΡΑ
There’s no such thing as society. Κατασκευάζοντας τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία
Ιωάννης Βαρθολομαίος
Σελ. 1-15 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
Το παρόν άρθρο επιχειρεί να εξετάσει τις τεχνικές διακυβέρνησης της νεοφιλελεύθερης ορθολογικότητας. Η νεοφιλελεύθερη απόρριψη της κοινωνίας ως ολότητας αλλά και η αναγνώριση του ατομικού ως αδιάσπαστου κομματιού έκφρασης του υποκειμένου φαίνονται να υπονομεύουν εν τη πράξει κάθε δημόσια μέριμνα για την αναπαραγωγή της κοινωνίας, ακόμη και για τους ίδιους τους όρους επιβίωσης των μελών της. Σκοπός του άρθρου είναι να αποσαφηνίσει τι εκφράζει η νεοφιλελεύθερη κοινωνία, ποιες μεταβολές επιφέρει ο νεοφιλελευθερισμός στην κοινωνική σφαίρα αλλά και πώς η παρεμβατική και κρισιακή του κατάσταση διαμορφώνει ένα νέο ιστορικό υποκείμενο αναπτύσσοντας μια σειρά από παρεμβάσεις και ρυθμιστικούς ελέγχους.
Πρόκριτοι και Πελοποννησιακή Γερουσία (1821-1823): Επανεξετάζοντας την πολιτική τους συμπεριφορά και τη θέση τους στο ιστοριογραφικό σχήμα
Μιχάλης Ρέττος
Σελ. 16-30 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
Οι κοινωνικοπολιτικές μεταβολές που επέφερε η Ελληνική Επανάσταση ώθησαν τις ηγετικές ομάδες της Πελοποννήσου στη χάραξη μη ενιαίων προσανατολισμών, ανεξάρτητων από το συμβατικό πλαίσιο κατηγοριοποίησής τους σε «παραδοσιακούς» και «νεωτερικούς». Στο περιβάλλον της πολιτικής κρίσης του 1822 και των αντιθέσεων μεταξύ Πελοποννησιακής Γερουσίας και εθνικής διοίκησης, πρόκριτοι με σημαίνοντα πολιτικό ρόλο στα εθνικά διοικητικά όργανα ακολούθησαν τις πολιτικές κατευθύνσεις της κυβέρνησης, βλέποντας ως βασική απειλή για τα συμφέροντά τους την κοινωνική αναβάθμιση των ενόπλων. Άλλοι, με πιο περιορισμένη επιρροή, συντασσόμενοι με τη Γερουσία, αντιπαρατέθηκαν στις συγκεντρωτικές προσπάθειες της κυβέρνησης και στην επέκταση των αρμοδιοτήτων της προς την περιφέρεια.
A Case Study of a Colonial Urban Society in the Making: The Early Imperial Building of Nouméa, New-Caledonia (1860s-1880s)Maud Druais
Σελ. 31-46 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
This article addresses the planning, building and social practices deployed in the colonial city of Nouméa, located in New Caledonia (Pacific Ocean). This archipelago became the location for a dual-purpose settlement initiative starting in 1864, functioning both as a penal colony and a free settlement. This colonial strategy resulted in the arrival of numerous convicts, free settlers, and indentured workers while the Kanak indigenous population was gradually marginalized. The article focuses on the formation and transformation of the urban area of Nouméa, paving the way for a better understanding of the evolution of social and racial categories, power dynamics, and the construction of new identities within colonial societies.
«Δια πνιγμονής» και λόγω ελλείψεως φροντίδων: ιατροδικαστικός λόγος για τα ανεπιθύμητα βρέφη (1913-1940)Ναταλία Τσούρμα
Σελ. 47-60 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
Το άρθρο επιχειρεί να αναδείξει τον ιατροδικαστικό λόγο που αναπτύχθηκε γύρω από την εγκατάλειψη και τον βίαιο βρεφικό θάνατο στον ευρύτερο αστικό χώρο της Αττικής για το διάστηµα 1913-1940. Αντλώντας κυρίως µέσα από ιατρικά εγχειρίδια και άρθρα, ιατροδικαστικές πράξεις, αλλά και σηµεία του ποινικού κώδικα, µελετά τόσο τη θέση του επιστηµονικού λόγου απέναντι στις περιπτώσεις βρεφοκτονιών που εξέταζε το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών όσο και τους τρόπους αφαίρεσης της ζωής. Συνιστώντας ένα µέρος της βρεφικής θνησιµότητας της Ελλάδας του Μεσοπολέµου, µελετώνται τα υποκείµενα των πράξεων αυτών αλλά και ο τρόπος που οι µικροϊστορίες βρεφικών θανάτων µπορούν να ενταχθούν στο φαινόµενο της εγκληµατικότητας του Μεσοπολέµου.
«Οι ναζιστές μιλούν παραπλανητικά αλλά μιλούν σε ανθρώπους. Οι κομμουνιστές μιλούν αληθινά αλλά μόνο για πράγματα». Ο Eρνστ Μπλοχ για τον γερμανικό φασισμόΧρύσα Κατσογριδάκη
Σελ. 61-72 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
Ο σκοπός του ανά χείρας άρθρου είναι η παρουσίαση και αποτίμηση της θεωρίας του Ερνστ Μπλοχ για τον γερμανικό φασισμό μέσα από μια σύντομη ανακατασκευή του βιβλίου του Η κληρονομιά αυτού του καιρού (1935). Στο έργο αυτό, ο Μπλοχ εστιάζει στους παράγοντες που υπονόμευσαν κοινωνικά και πολιτικά την μαρξιστική αριστερά και ταυτόχρονα συνέβαλαν στην άνοδο της ναζιστικής ιδεολογίας στη μεσοπολεμική Γερμανία. Ο ναζισμός γίνεται η αφορμή για να συζητηθεί ο ρόλος των ιδεολογικών και ουτοπικών περιεχομένων στη μαρξιστική παράδοση και να ξεδιπλωθεί αφενός η κριτική του Μπλοχ σε αυτό που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως χυδαίο-δογματικό μαρξισμό και αφετέρου η δική του –ουτοπική– πρόσληψη της μαρξικής θεωρίας.
Στα χνάρια της ΕΠΟΝ για την πραγματική αλλαγή»: Αποτυπώσεις και χρήσεις του παρελθόντος της ΕΠΟΝ στον λόγο πολιτικών οργανώσεων νεολαίας της Μεταπολίτευσης (1974-1983)Αναστασία Χαρτοματσίδη
Σελ. 73-84 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
Στις πολιτικές οργανώσεις νεολαίας η Ιστορία γίνεται αντικείμενο αφήγησης και συζητιέται μέσω μιας σειράς προσεγγίσεων. Ένας σταθμός στην αφήγηση του παρελθόντος, από τις οργανώσεις νεολαίας είναι η εξερεύνηση του υπό το πρίσμα των νεανικών οργανώσεων που προηγήθηκαν χρονικά. Σκοπός του άρθρου είναι η διερεύνηση του πλαισίου διαμόρφωσης της ταυτότητας των μελών της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας, της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος και της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, εντός μιας γενεαλογικής αφήγησης. Η αποτύπωση και η χρήση του παρελθόντος της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ) συνιστά σημαντικό σημείο αναφοράς και κοινό τόπο στο λόγο των οργανώσεων, από το 1974 έως και το 1983. Με διαφορετικούς τρόπους και μέσα οι τρεις οργανώσεις διεκδικούν την κληρονομιά της ΕΠΟΝ, τοποθετώντας την σε ένα ηρωικό βάθρο με παροντικούς προσανατολισμούς.
Συζητώντας με τους δημιουργούς για τον Δεκέμβρη του 2008Αλεξάνδρα Γερακίνη
Σελ. 85-99 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 19 Μαΐου 2024
Στο παρόν κείμενο διερευνώνται θέματα και προβληματισμοί που θέτει η τέχνη και συγκεκριμένα η λογοτεχνία (πεζογραφία), η μουσική και ο κινηματογράφος σε σχέση με το κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργείται. Διερευνώνται, ειδικότερα δημιουργίες και αναπαριστάσεις στην τέχνη των γεγονότων του «Δεκέμβρη» του 2008, μετά τη δολοφονία του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό της ελληνικής αστυνομίας Επαμεινώνδα Κορκονέα. Η παραπάνω διερεύνηση γίνεται μέσα από συνεντεύξεις με τις ίδιες/τους ίδιους τους δημιουργούς (Σ. Νικολαΐδου, Λ. Γιαννακουδάκη, Γ. Στόγια, Ν. Γιώτη, Ν. Μάντη, το μουσικό συγκρότημα Μεθυσμένα Ξωτικά και την ταινία «Wasted youth» των Α. Παπαδημητρόπουλου και J. Vogel).