Το μάθημα εξετάζει τη σχέση της ανθρωπολογίας με άλλους επιστημονικούς κλάδους στην Ελλάδα, σχολιάζει δε την ανάπτυξη της ανθρωπολογικής προβληματικής για την πολιτισμική ετερότητα σε μια Ευρωπαϊκή κοινωνία όπως είναι η Ελληνική σε τρεις διαδοχικές φάσεις: την πρώτη περίοδο, όταν η Ελλάδα προσεγγίζεται ανθρωπολογικά σαν να ήταν μια «άλλη κοινωνία», τη δεύτερη περίοδο, όταν η σύγχρονη ελληνική κοινωνία προσεγγίζεται από τη «σκοπιά του φύλου», και την τρίτη και πιο πρόσφατη περίοδο, όταν μελετώνται εθνογραφικά παλιές και νεώτερες μορφές «εσωτερικής» διαφοροποίησης σε σχέση με εθνοπολιτισμικές μειονότητες και μεταναστευτικούς πληθυσμούς.
Σε θεματικό επίπεδο το μάθημα επικεντρώνεται στην παρουσίαση του συστήματος των αξιών, της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής στον οικιακό χώρο, των σχέσεων της συγγένειας, του κατά φύλα καταμερισμού της εργασίας, της πολιτισμικής κατασκευής του ανδρισμού και της θηλυκότητας στην ελληνική κοινωνία. Επίσης αναφέρεται συστηματικά στην σύγχρονη ανθρωπολογική αντίληψη για το κοινωνικό φύλο και είναι οργανωμένο γύρω από τη διαπραγμάτευση δύο βασικών θεμάτων: τον κόσμο των γυναικών και τη θρησκεία από τη μια πλευρά, τον κόσμο των ανδρών και εναλλακτικές μορφές κοινωνικότητας από την άλλη. Τέλος εξετάζει τις ιστορικά πρόσφατες διαδικασίες πολιτισμικής διαφοροποίησης στην ελληνική κοινωνία σε σχέση με τις συζητήσεις για τις συλλογικές ταυτότητες και τη μετανάστευση προς την Ελλάδα.
1η Ενότητα: Βασικοί σταθμοί στην ανθρωπολογική προσέγγιση της ελληνικής κοινωνίας. Ο καθοριστικός ρόλος του φύλου στην ανανέωση των ερευνητικών ενδιαφερόντων και στον εμπλουτισμό των μεθοδολογικών εργαλείων. Ανθρωπολογία οίκοι.
2η Ενότητα: Οικιακός και δημόσιος χώρος. Συμπληρωματικές και εναλλακτικές σφαίρες κοινωνικής δράσης. Πολιτισμική σημασιοδότηση της δράσης.
3η Ενότητα: Συγγένεια και κοινωνική οργάνωση. Η συγκρότηση του οικιακού χώρου: «Σπίτι», «νοικοκυριό», «οικογένεια». Η συγγένεια ως ιδίωμα. Μορφές γάμου, μεταγαμήλιας εγκατάστασης, μεταβίβασης της περιουσίας και του ονόματος. «Οικογένεια», ηθικοί κώδικες και έμφυλοι ρόλοι.
4η Ενότητα: Συμβολισμός των φύλων. Κοινωνικοί ρόλοι και πολιτισμικές σημασίες. Γυναίκες και έμφυλη ταυτότητα. Γυναικεία δράση στον οικιακό χώρο και έξω απ’ αυτόν. Η σφαίρα της λαϊκής θρησκείας.
5η Ενότητα: Άνδρες και έμφυλη ταυτότητα. Η δράση των ανδρών και ο συμβολισμός του φύλου σε εξω-οικιακά πλαίσια. Ο κόσμος του καφενείου: Συλλογικότητα, ανταγωνισμός και πρακτικές αυτονομίας. Έμφυλες τελεστικές πρακτικές (ποτό, κέρασμα, τραγούδι) και η πολιτισμική κατασκευή των συναισθημάτων. Εναλλακτικές στρατηγικές της ταυτότητας.
6η Ενότητα: Κράτος και τοπικές κοινωνίες. Η έννοια της «κοινότητας». Συμβολισμοί και τελετουργικές επιτελέσεις της εντοπιότητας. Κοινωνικο-οικονομικός μετασχηματισμός, μετανάστευση, τουρισμός και διαπραγμάτευση της τοπικής ταυτότητας. «Αναβίωση» της «παράδοσης» και επαναξιολόγηση του τοπικού.
7η Ενότητα: Η εθνογραφία των «σύνθετων» κοινωνιών. Η έννοια της «πολιτισμικής περιοχής». Η Μεσόγειος ως «πολιτισμική περιοχή»: Κριτική θεώρηση. Η πολιτισμική κατασκευή της εθνοτικής και τοπικής ταυτότητας. Μετανάστευση και προσφυγικό.
Mαθησιακά Aποτελέσματα: Το μάθημα αποσκοπεί στο να φέρει τους φοιτητές/τριες σε μια πρώτη επαφή με τα πορίσματα της ανθρωπολογικής έρευνας για την Ελλάδα. Στο μάθημα δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές να αντιληφθούν μέσα από ένα οικείο παράδειγμα, όπως είναι γι αυτούς η ελληνική κοινωνία ως κοινωνία καταγωγής τους, τη λειτουργία της κοινωνικής ανθρωπολογίας ως μιας άλλης, κριτικής ματιάς πάνω στον κόσμο που ζούμε.
Γενικές Ικανότητες: Το μάθημα Ελληνική Εθνογραφία συμβάλει στην ικανότητα των φοιτητών/τριών να διαμορφώσουν μια κριτική ματιά πάνω στις πραγματικότητες που ως μέλη της ελληνικής κοινωνίας βιώνουν. Όπως συνολικότερα το πρόγραμμα σπουδών του ΤΚΑΙ το μάθημα καλλιεργεί την ευαισθησία και την ανοχή απέναντι στους διαφορετικούς τρόπους πρόσληψης του εαυτού και του άλλου. Ταυτόχρονα εξειδικεύει μια σειρά από ανθρωπολογικές έννοιες στη μελέτη της ελληνικής περίπτωσης υπηρετώντας έτσι την ανάπτυξη της αυτογνωσίας.
Τρόπος Παράδοσης: | Φυσική παρουσία στην αίθουσα διδασκαλίας | |
Χρήση Τεχνολογιών, Πληροφορίας & Επικοινωνιών: | Οι φοιτητές έχουν πρόσβαση στην σελίδα του μαθήματος στο eclass. | |
Οργάνωση Διδασκαλίας: | Δραστηριότητα | Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου |
Διαλέξεις | 39 | |
Αυτόνομη μελέτη και προετοιμασία για εξετάσεις | 83 | |
Εξετάσεις | 3 | |
Σύνολο Μαθήματος
|
125 | |
Αξιολόγηση Φοιτητών: | Το μάθημα εξετάζεται γραπτά στις εξεταστικές περιόδους. Δίνεται η δυνατότητα για εκπόνηση προαιρετικής εργασίας, κατόπιν συνεννόησης με τον διδάσκοντα στην αρχή τυ εξαμήνου. |
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
Ε. Παπαταξιάρχης και Θ. Παραδέλλης (επιμ.), Ταυτότητες και φύλο στη σύγχρονη Ελλάδα: Ανθρωπολογικές προσεγγίσεις, Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αιγαίου και εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1992.
Ε. Παπαταξιάρχης (επιμ.), Περιπέτειες της ετερότητας: Η παραγωγή της πολιτισμικής διαφοράς στη σημερινή Ελλάδα, Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2006, Δεύτερη έκδοση (με νέα εισαγωγή) 2014.
J. Cowan, Η πολιτική του σώματος: Χορός και κοινωνικότητα στη βόρεια Ελλάδα, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 1998.
Μ. Ρόμπου-Λεβίδη, Επιτηρούμενες ζωές: Μουσική, χορός και διαμόρφωση της υποκειμενικότητας στη Μακεδονία, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2016.
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
Σχολή:
Τμήμα:
Επίπεδο Σπουδών:
Κωδικός μαθήματος:
Εξάμηνο Σπουδών:
Αυτοτελείς Διδακτικές Δραστηριότητες
Διαλέξεις:
Εβδομαδιαίες Ώρες Διδασκαλίας:
Πιστωτικές Μονάδες
Κατηγορία Μαθήματος:
Τύπος Μαθήματος:
Γλώσσα Διδασκαλίας και Εξετάσεων:
Προαπαιτούμενα Μαθήματα:
Διδάσκων/ουσα:
Το Μάθημα προσφέρεται σε Φοιτητές Erasmus:
Ηλεκτρονική διεύθυνση Μαθήματος (URL):
Τρόπος Παράδοσης:
Χρήση Τεχνολογιών, Πληροφορίας & Επικοινωνιών:
Οργάνωση Διδασκαλίας:
Δραστηριότητα | Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου |
---|---|
Σύνολο Μαθήματος | 140 |
Διαλέξεις | 40 |
Ασκήσεις στην τάξη | 15 |
Εκπαιδευτική εκδρομή | 10 |
Αυτόνομη μελέτη στην διάρκεια του εξαμήνου | 45 |
Μελέτη προετοιμασίας για τις εξετάσεις | 30 |
Αξιολόγηση Φοιτητών:
Η αξιολόγηση των φοιτητών/ριών γίνεται μέσω εξετάσεων με ερωτήσεις ανάπτυξης και αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα. Τα κριτήρια είναι προσβάσιμα για τους φοιτητές/ριες στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του μαθήματος (e-class).
Ακολουθήστε μας