Το περπάτημα ως εθνογραφική πρακτική
Μυτιλήνη, Φθινόπωρο – Χειμώνας 2022-2023
Εισηγητής: Παναγιώτης Πανόπουλος
Γρηγοριάδου Πόλεις μέσα από άλλες πόλεις
Το εργαστήριο διερεύνησε το περπάτημα ως κοινωνική δραστηριότητα και πολιτισμική εμπειρία, μέσω τεχνικών και μεθόδων που το προσεγγίζουν από ανθρωπολογική και καλλιτεχνική σκοπιά.
Στο Workshop συνέβαλαν με παρουσιάσεις και δραστηριότητες προσκαλεσμένοι ερευνητές και ερευνήτριες του περπατήματος: ο Νίκος Μπουμπάρης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), η Σοφία Γρηγοριάδου (Πάντειο Πανεπιστήμιο) με το «Εργαστήριο Περιπάτου: Πόλεις μέσα από άλλες πόλεις» και ο Γιώργος Σαμαντάς (twixtlab) με την Ντάνα Παπαχρήστου (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας).
Ανάμεσα στα θέματα που συζητήσαμε και μελετήσαμε περιλαμβάνονταν:
- Διαδρομές (αδέσποτων) ζώων στη Μυτιλήνη.
- Ζητήματα προσβασιμότητας στη Μυτιλήνη.
- Μορφές αυτονομίας στον δημόσιο χώρο.
- Διαδρομές θηλυκοτήτων την νύχτα.
- Ο ρόλος της τέχνης στη Μυτιλήνη υπό ένα ταξικό πρίσμα.
- Γκράφιτι.
- Δημόσια παγκάκια.
- Διάφορες μειονοτικές ομάδες και πώς κινούνται μέσα στην πόλη.
Απόσπασμα από μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: «Σας στέλνω την ηχογράφηση του περιπάτου που κάναμε την Τρίτη 14/03/2023. Διαδρομή: Ξεκινήσαμε από την πλατεία Σαπφούς, περάσαμε έξω από το Μουσικό Καφενείο και το καφενείο Μπόμπιρας, κατευθυνθήκαμε στο λιμάνι και περπατήσαμε στην περιφέρεια του κάστρου έξω από την πλαζ Τσαμάκια. Στη συνέχεια, κατεβήκαμε στην παραλία μετά την Φυκιότρυπα, περάσαμε από το εκκλησάκι της Παναγίας Γαλατούσας και ολοκληρώσαμε τη βόλτα μας στην Άνω Σκάλα (ταβέρνες). Ο περίπατος ξεκίνησε 16:03 και ολοκληρώθηκε στις 16:53. Καλή συνέχεια και καλή ακρόαση!»
Γκραφίτι, τέχνη του δρόμου και συνθήματα: Εθνογραφικές προσεγγίσεις των αυτο-εξουσιοδοτημένων παρεμβάσεων στην πόλη της Μυτιλήνης
Μυτιλήνη, 8-10 Μαϊου 2023
Εισηγητής: Παυσανίας Καραθανάσης*
Graffiti Workshop
Το εργαστήριο στοχεύει στην εμπλοκή των συμμετεχόντων και συμμετεχουσών με την καταγραφή και την ανάλυση των αυτο-εξουσιοδοτημένων παρεμβάσεων στους τοίχους και τις άλλες επιφάνειες της πόλης, από μια χωρική-ανθρωπολογική σκοπιά.
Ως αυτο-εξουσιοδοτημένες αποκαλούνται οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται χωρίς άδεια από τις αρχές των πόλεων ή τους ιδιοκτήτες των κτιρίων και περιλαμβάνουν διάφορα είδη συνθημάτων, τέχνης του δρόμου και γκραφίτι, ανεξάρτητα της θεματικής των μηνυμάτων τους. Ως μη κεντρικά ελεγχόμενες παρεμβάσεις, χρησιμοποιούνται τόσο πολιτικά, ως μέσο έκφρασης και προπαγάνδας, όσο και κοινωνικά, ως τρόποι εγγραφής του «εαυτού» στην πόλη, ενώ παράλληλα επενεργούν στους θεατές με πολλαπλούς τρόπους.
Συγκεκριμένα, θα ασχοληθούμε με τα διαφορετικά είδη παρεμβάσεων, την τοπική και παγκόσμια ιστορία τους και τις στυλιστικές, αλλά και τις πολιτισμικές τους διαφορές, και θα αναφερθούμε στους τρόπους με τους οποίους τα διαφορετικά είδη μπορούν να αναπτύσσουν διαφορετικές σχέσεις με το τοπίο της πόλης, αλλά και να «βιώνονται» διαφορετικά από τους θεατές τους.
Το εργαστήριο πραγματοποιείται στην πόλη της Μυτιλήνης, όπου τα τελευταία χρόνια συναντάμε μια πληθώρα παρεμβάσεων στους τοίχους και τις επιφάνειες τόσο του κέντρου της πόλης, όσο και περιφερειακά, και θα επιχειρήσουμε, μέσα από συλλογική επιτόπια παρατήρηση, μια καταγραφή και παρουσίαση των «βαμμένων τοπίων» της πόλης.
Ο αναστοχασμός στην ανθρωπολογική έρευνα: Σχέσεις εαυτού και Άλλου στο πεδίο
Μυτιλήνη, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2023
Εισηγήτρια: Πηνελόπη Τοπάλη
Reflexivity Workshop
Το εργαστήριο (Workshop) με θέμα: «Ο αναστοχασμός στην ανθρωπολογική έρευνα: Σχέσεις εαυτού και Άλλου στο πεδίο» είχε ως στόχο την εισαγωγή των φοιτητών/τριών στο ζήτημα του αναστοχασμού και την εφαρμογή του κατά την επιτόπια έρευνα. Οι φοιτήτριες/ές διεξήγαγαν «άβολες» επιτόπιες ασκήσεις. που επέτρεπαν την παρατήρηση της σχέσης εαυτού και Άλλου κατά την έρευνα, και αποτύπωσαν σε βίντεο πρωτογενές υλικό που συνέλεξαν μέσα από μια αναστοχαστική ματιά.
Εμπειρίες από την αμφίσημη σχέση Ανθρωπολογίας και Τέχνης
Παναγιώτης Αντωνόπουλος, Ρέα Στάμκου-Κοσάνοβιτς, Αλεξάνδρα Τρούσα
ΟΜΑΔΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑΣ
Το κείμενο που ακολουθεί παρουσιάστηκε υπό τη μορφή διαλόγου από τους φοιτητές/τριες και αποφοίτους Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας Ρέα Στάμκου-Κοσάνοβιτς, Αλεξάνδρα Τρούσα και Παναγιώτη Αντωνόπουλο (με επιμέλεια της καθηγήτριάς τους Π. Τοπάλη) στην εκδήλωση «Ο ΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ή ΧΡΟΝΟΚΑΨΟΥΛΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ»: Μια πολυθεματική δράση ανθρωπολογίας και τέχνης, στις 8 Δεκεμβρίου 2023 στο πλαίσιο του workshop «Ο αναστοχασμός στην ανθρωπολογική έρευνα: Σχέσεις εαυτού και Άλλου στο πεδίο» που διοργανώθηκε από το Εργαστήριο Εθνογραφίας (διευθυντής Π. Πανόπουλος). Το πρόγραμμα «Ο ΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ή ΧΡΟΝΟΚΑΨΟΥΛΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ» ήταν μια καλλιτεχνική, επιστημονική και εκπαιδευτική δράση που οργανώθηκε από τον φορέα ART-IN-ART ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΜΚΕ σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας) και το ΕΚΠΑ (Τμήμα Γεωλογίας) και χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Στο πλαίσιο αυτής της δράσης οι παραπάνω φοιτήτριες/ές διεξήγαγαν συνεντεύξεις με θέμα την εμπειρία της πανδημίας COVID-19, τις επεξεργάστηκαν και τις συνέδεσαν με ποιητικά έργα των Άννα Γρίβα και Μαρίας Τοπάλη ή/και φωτογραφίες/βίντεο των Μαριλένα Σταφυλίδου και Πάνου Μαζαράκη, δημιουργώντας ένα δικό τους έργο (βίντεο και ταινία μικρού μήκους). Την εμπειρία αυτής της σύνθεσης ανθρωπολογικού και καλλιτεχνικού υλικού περιγράφουν στο παρακάτω κείμενο με αναστοχαστική διάθεση. Οι υποσημειώσεις που συνοδεύουν το κείμενο αφορούν σχόλια που αντάλλασσαν οι ομιλητήτριες/ής καθώς το συνέτασσαν. Το κείμενο συνόδευε τα βίντεο που οι ομιλήτριες/ής είχαν δημιουργήσει και παρουσίασαν στην εκδήλωση