ΤΕΥΧΟΣ 4 [ISSN 2944-9219]
Στο τέταρτο τεύχος του περιοδικού Νέες Έρευνες συμμετέχουν υποψήφιοι/ες διδάκτορες που έλαβαν μέρος στην ετήσια συνάντηση υποψηφίων διδακτόρων του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστημίου Αιγαίου το έτος 2024. Τα άρθρα που περιλαμβάνονται στο παρόν τεύχος καλύπτουν θεματικές που αφορούν κυρίως τα επιστημονικά πεδία της ιστορίας και της πολιτικής φιλοσοφίας, ενώ αναδεικνύουν ζητήματα εγκλεισμού, πολιτικής βίας και εξουσίας, υποκειμενικότητας, ιστορικότητας και ενδεχομενικότητας, θέματα αστικής ανάπλασης και τη σύνδεσή τους με πολυπολιτισμικές ταυτότητες, καθώς και αυτά των κοινωνικών κινημάτων και του κοινωνικού ακτιβισμού.
ΑΡΘΡΑ
«Πολιτικός εγκλεισμός», πείνα και στερήσεις: Πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές Τρικάλων 1945-1965
Ελευθερία Αλεξανδρή
Σελ. 1-13 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 21 Μαΐου 2025
Αντλώντας υλικό από το Αρχείο Φυλακών Τρικάλων και το Αρχείο του Δικηγορικού Συλλόγου Τρικάλων, το παρόν άρθρο έχει ως στόχο να περιγράψει όψεις της εμπειρίας του εγκλεισμού των πολιτικών κρατουμένων στις Φυλακές Τρικάλων, το 1945- 1965. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο εστιάζει στην πείνα και στις στερήσεις ως μηχανισμούς καταπίεσης των πολιτικών κρατουμένων. Διερευνώνται οι τρόποι με τους οποίους οι κρατούμενοι αντιμετώπισαν τις αποστερήσεις, καθώς και οι συνέπειες που είχαν αυτές στα σώματά τους. Επίσης, διερευνάται ο ρόλος της οικογένειας, των οργανώσεων και των κομμάτων ως αντιστάθμισμα στις κακουχίες που υπέστησαν οι πολιτικοί κρατούμενοι.
Αντικειμενικότητα, πραγματικότητα και συνείδηση του υποκειμένου: Η οπτική των Γκέοργκ Λούκατς και Ερνέστο Λακλάου
Ελένη Δουζλατζή
Σελ. 14-26 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 21 Μαΐου 2025
Tο παρόν άρθρο αποτελεί μέρος της διδακτορικής μου διατριβής, η οποία μελετά την ανάδυση ενός πολιτικά ενεργού υποκειμένου σύμφωνα με τις φιλοσοφικές θεωρήσεις των Γκέοργκ Λούκατς (Georg Lukács) και Ερνέστο Λακλάου (Ernesto Laclau). Οι παραπάνω θεωρητικοί ανέπτυξαν εκτενή επιχειρηματολογία σχετικά με τη δυνατότητα του ανθρώπου να οργανώσει νέους κοινωνικούς συνασπισμούς και να διεκδικήσει την αναδιάρθρωση του αντικειμενικού του κόσμου. Απώτερος στόχος αυτής της ερευνητικής εργασίας είναι να διαπιστωθούν κοινά σημεία αναφοράς των δύο φιλοσοφικών προσεγγίσεων, σημαντικές διαφοροποιήσεις και η δυνατότητα μιας τελικής σύζευξης που θα επικαιροποιήσει τη συζήτηση που σχετίζεται με τη δυνατότητα του υποκειμένου να ορίσει την κοινωνική του δομή πέρα από το σύγχρονο καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο που τη διέπει. Το παρόν άρθρο περιορίζεται στην παρουσίαση αναλογιών των δύο θεωριών ως προς τις κατηγορίες της αντικειμενικότητας-πραγματικότητας. Αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι δύο στοχαστές αντιλαμβάνονται την κοινωνική παγίωση και τον ρόλο της ιστορικότητας, τις κατηγορίες του χώρου και του χρόνου και τη συμβολή της τυχαιότητας-ενδεχομενικότητας στη διαύγαση της συνείδησης του υποκειμένου.
Οικιστική ανάπτυξη ή καταστροφή του «ρωμαίικου» στοιχείου; Η περίπτωση της γειτονιάς Tarlabaşı στην Κωνσταντινούπολη και η ελληνορθόδοξη μειονότητα
Κωνσταντίνος-Δημήτριος Τσιουμέλας
Σελ. 27-40 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 21 Μαΐου 2025
Το παρόν άρθρο αφορά στο πώς μία πληθυσμιακή ομάδα με σαφή εθνοπολιτισμικά στοιχεία, οι «Ρωμιοί» της Κωνσταντινούπολης, αντιλαμβάνεται και επηρεάζεται από μια πολιτική οικιστικής ανάπτυξης σε μία συνοικία της πόλης. Τη δεκαετία του 2020, οι πολιτικές και οι οικονομικές τάσεις που κυριαρχούν στην Τουρκία διαμορφώνουν ένα διαφορετικό πλαίσιο διαβίωσης και ανάπτυξης της τουρκικής κοινωνίας. Η ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα της συνοικίας του Tarlabaşı στην Κωνσταντινούπολη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την «ρωμαίικη» κοινότητα, με αποτέλεσμα να τίθεται το ερώτημα αν και σε ποιο βαθμό η κατάσταση που διαμορφώνεται, έπειτα από επεμβάσεις χωρικού εξευγενισμού, επαναπροσδιορίζει τη σχέση των «Ρωμιών» με τον τόπο και το συλλογικό τους παρελθόν.
Ted Kaczynski: Η «συστημική τακτική εξαπάτησης» και η κριτική του για τη χρησιμότητα των κοινωνικών κινημάτωνΠαναγιώτης Χρυσόπουλος
Σελ. 41-52 | Ηλεκτρονική δημοσίευση 21 Μαΐου 2025
Το παρόν άρθρο εξετάζει την αιτιολόγηση της απέχθειας του Αμερικανού τρομοκράτη και διανοούμενου Ted Kaczynski προς τα επαναστατικά και ακτιβιστικά κοινωνικά κινήματα. Με οδηγό το τέταρτο κεφάλαιο του Technological Slavery με τίτλο «The System’s Neatest Trick» παρουσιάζεται ένα επιχείρημά του σύμφωνα με το οποίο τα επαναστατικά κοινωνικά κινήματα είναι προϊόντα συστημικής συμμόρφωσης και λειτουργούν σαν κυματοθραύστες της επαναστατικής ορμής των πολιτών, η οποία θα μπορούσε να διοχετευτεί για μία επανάσταση ενάντια στο τεχνοβιομηχανικό Σύστημα. Με βάση το επιχείρημα αυτό κατατίθεται η άποψη ότι ο Kaczynski θα έπρεπε να κατακρίνει ομοίως κάθε είδους ακτιβιστικό κοινωνικό κίνημα ως ρεφορμιστικό και αντεπαναστατικό.